Yeni Kuşak Hastalığı Siberkondri: Yeni Medya Çağında Kuşakların Siberkondri Düzeyleri İle Sağlık Okuryazarlığı İlişkisi

Abstract

Günümüzde artan internet kullanımı, araştırmanın temel konusunu oluşturan yeni internet hastalıklarını (e-hastalıklar) ortaya çıkarmıştır. Bu araştırmada yeni internet hastalıklarından olan “siberkondri” (internetten hastalık arama hastalığı) üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, İstanbul’da yaşayan 18-75 yaş arası bireylerin demografik açıdan siberkondri düzeyleri ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri karşılaştırılmış ve kuşak teorisi bağlamında analiz edilmiştir. Araştırma genel tarama modeline göre yürütülmüş olup olasılıklı örneklem türlerinden tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. İstanbul’da yaşayan 18-75 yaş arası 1196 kişiye “Katılımcı Anket Formu”, “Siberkondri Ciddiyet Ölçeği (SCÖ-33)” ve “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (TSOY-32)” uygulanmıştır. Bu araştırma sonuçlarına göre, kuşaklar “orta düzeyde” siberkondrik, “sorunlu/sınırlı düzeyde” sağlık okuryazarlığı seviyesinde bulunmuştur. Araştırmada elde edilen birtakım bulgular şu şekildedir: (a) Kuşaklar arasında en yüksek siberkondri düzeyi Z kuşağındadır; (b) Sosyal medya kullananların kullanmayanlara göre siberkondri düzeyi yüksektir; (c) Kuşakların eğitim düzeyi arttıkça sağlık okuryazarlığı seviyesi artmakta, siberkondri seviyesi düşmektedir; (d) Kadınların sağlık okuryazarlığı düzeyi “Sorunlu/Sınırlı sağlık okuryazarlığı” seviyesinde, erkeklerin “Yetersiz sağlık okuryazarlığı” seviyesinde bulunmuştur; (e) Sağlık konusunda ilk başvurduğu merkez “Aile sağlığı merkezi” diyenlerin siberkondri seviyesi “devlet hastanesi” ve “özel hastane” diyenlere göre yüksek bulunmuştur. Bu araştırma sonuçlarının; “internet hastalıkları ve siberkondri”, sağlık okuryazarlığı”, “yeni medya ve sosyal medya” alanında alanyazına katkı sağlayacağı ve araştırmacılara yol göstereceği düşünülmektedir. Ayrıca, toplumdaki yeni nesil dijital hastalık olan ve psikometrik ölçüm aracı ile değerlendirilebilen siberkondri düzeyinin tespit edilmesi ve alınacak önlemlere yönelik ipucu vermesi açısından önemli görülmektedir. Ülkemizde sağlık okuryazarlığı ile siberkondri ilişkisine yönelik ilk çalışma olması yönüyle de önemlidir.