Menedżerka sukcesu 2011 - szanse i ograniczenia kariery zawodowej kobiet w Polsce

Abstract

Badanie przeprowadzone na próbie celowej 193 menedżerek wskazuje na ważne fakty związane z położeniem kobiet i ich awansem zawodowym. Wyniki okazują się z jednej strony spójne wewnętrznie, z drugiej zaś zgodne z wnioskami szerszych analiz dotyczących sytuacji kobiet w Polsce. Po pierwsze, za sukces uznawana jest równowaga między pracą a życiem prywatnym i jednoczesna samorealizacja w pracy. Grupa badanych menedżerek odzwierciedla hierarchię wartości typową dla swojej grupy społecznej - osób wykształconych, mieszkających w mieście, z wyższym niż średni poziomem dochodów. Po drugie, definicja sukcesu wydaje się wynikać z realnie odczuwanych wyzwań. Najważniejszą trudnością w awansie zawodowym, doświadczaną przez menedżerki będące w większości matkami, jest trudność w godzeniu obowiązków zawodowych i rodzinnych. Co równie ważne, na poziomie poznawczym i bez względu na posiadanie lub nieposiadanie dzieci, respondentki jednogłośnie wskazują na obciążenie obowiązkami rodzinnymi jako najważniejszą przyczynę małej liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych. Warto podkreślić, że badane ujmują to zagadnienie szeroko, to znaczy rozpoznają też sytuacje, w których kobiety same podejmują decyzję o rezygnacji z kariery zawodowej ze względu na wysokie koszty godzenia obu sfer, jak również to, że wpływ na takie wybory ma m.in. konserwatywne wychowanie w dzieciństwie oraz inne role społeczne przypisywane kobietom i mężczyznom. Po trzecie, menedżerki doświadczają i są świadome zjawiska dyskryminacji w firmach, wynikającego przede wszystkim z funkcjonowania stereotypów płci i uprzedzeń wobec kobiet. Respondentki doświadczyły lub znają osobiście przypadki stosowania odmiennych standardów oceny pracy kobiet i mężczyzn, nierównego wynagradzania czy pomijania przy awansach. Badane doświadczają zjawiska "szklanego sufitu" i zauważają, że brakuje w Polsce wzorców/modeli kobiet na najwyższych stanowiskach w biznesie.Po czwarte, menedżerki "pracują" na swój awans dokładnie w tych obszarach, w których coś od nich samych zależy, to znaczy stawiają na wytrwałość i konsekwentne dążenie do celu, podwyższają swoje kwalifikacje i starają się maksymalnie wykorzystać doświadczenie z miejsca pracy. Dodatkowo przywiązują wagę do analizy własnych kompetencji oraz budowania sieci kontaktów. Wydaje się więc, że badane robią "wszystko, co w ich mocy", aby rozwijać karierę zawodową. Niestety czynniki, które ostatecznie o niej przesądzają, znajdują się poza ich wpływem.W związku z tym badane menedżerki bardzo adekwatnie wskazują na potrzebne im narzędzia. Ze strony pracodawców oczekują elastycznych form zatrudnienia oraz zapewnienia, że będą równo traktowane bez względu na swoją płeć, czyli mówiąc krótko, że w firmach nie będzie dochodzić do dyskryminacji. Polityka rządu powinna zaś wspierać elastyczne formy pracy, zapewnić dostęp do żłobków i przedszkoli oraz promować długofalowe zmiany świadomościowe, np. w systemie edukacji, związane z równymi rolami kobiet i mężczyzn w szczególności w rodzinie. Należy podkreślić, że wśród badanych istnieje bardzo wysoka świadomość tego, że dostępne instrumenty prawne związane z zakazem dyskryminacji nie wystarczą, aby kobiety miały faktycznie równe szanse awansu w biznesie. Po piąte, badane widzą konieczność wzajemnego wspierania się kobiet w karierze zawodowej. Solidarność kobiet w biznesie, nawet jeśli istnieje, uznawana jest za niewystarczającą. Działalność w organizacjach biznesowych i tych zrzeszających kobiety stwarza możliwości do rozwoju umiejętności zawodowych i wzmacnia wewnętrzną siłę menedżerek.