L’impact de l’Union européenne sur l’immobilier à Bruxelles : entre cliché et sous-estimation

Abstract

Quel est l’impact de la présence des institutions européennes sur le marché immobilier de Bruxelles et de sa périphérie ? Si elle n’est peut-être pas taboue, la question assurément embarrasse. Pointe-t-on une influence trop directe de l’Union sur les prix du logement à Bruxelles, et l’on risque de se voir taxé de populisme (et d’insensibilité à l’apport – certes précieux – de l’Union pour la capitale). Nie-t-on, en sens inverse, toute corrélation, et c’est de déconnexion de la réalité que l’on sera accusé. Certes, en ce qui concerne l’impact direct, cette incidence est à la fois circonscrite sur le plan géographique et cantonnée à un certain segment du bâti. Toutefois, la concentration des agents de l’Union dans les quartiers – aisés – de la capitale et dans les catégories – supérieures – de biens ne va pas sans induire des effets indirects qui se répercutent en cascade sur les autres secteurs, touchés eux aussi. Non satisfaite dans ces zones prospères devenues petit à petit inaccessibles financièrement, la demande se « rabat » sur des périmètres – limitrophes ou non – un peu moins qualifiés qui, à leur tour, voient leurs tarifs s’apprécier, et ainsi de suite. Par ailleurs, les conséquences se situent également au niveau de la gentrification que les Européens provoquent – malgré eux – en investissant certains quartiers centraux dégradés. La question est complexe, on le voit.Wat is de impact van de aanwezigheid van de Europese instellingen op de vastgoedmarkt van Brussel en de rand? Op deze vraag rust misschien geen taboe, maar het antwoord is in ieder geval niet eenvoudig. Wie de Europese Unie een te directe invloed op de woningprijzen in Brussel toeschrijft, loopt het gevaar populisme te worden verweten (alsook onverschilligheid voor wat de Europese Unie voor de hoofdstad betekent). Wie daarentegen enig verband ontkent, krijgt een schrijnend gebrek aan realiteitszin aangewreven. De directe gevolgen zijn weliswaar beperkt tot een bepaald gebied en tot een bepaald segment van de gebouwen. De concentratie van EU-ambtenaren in de – betere – wijken van de hoofdstad en in de – hogere – segmenten van de woningmarkt heeft via een watervaleffect evenwel indirecte gevolgen in de andere segmenten, waar de prijzen stijgen. De vraag naar woningen kan niet worden voldaan in de rijke wijken, die geleidelijk onbetaalbaar zijn geworden. De kandidaat-kopers gaan dan op zoek in al dan niet aangrenzende “iets mindere wijken”, waar ze de prijzen op hun beurt de hoogte injagen enzovoort. Een van de gevolgen is tevens de gentrificatie die de Europeanen onbedoeld teweegbrengen door zich in bepaalde centraal gelegen verloederde wijken te vestigen. Het is duidelijk dat het hier om een complex vraagstuk gaat.What is the impact of the presence of European institutions on the real estate market in Brussels and its outskirts? Although the question may not be taboo, it is certainly an awkward one. If we blame the European Union for having too great an influence on the housing prices in Brussels, we risk being accused of populism (and insensitivity to the precious contribution made by the EU to the capital city). On the other hand, if we refuse to recognise any correlation, we are accused of being out of touch with reality. As regards the direct impact, this effect is both limited in geographic terms and confined to a certain segment of the built-up area. However, the concentration of EU staff in the affluent neighbourhoods of the capital and in the higher property categories does have indirect effects on the other sectors. As these prosperous areas gradually become financially inaccessible, the demand turns to slightly less exclusive areas – both nearby and further away – which, in turn, experience a rise in prices, and so on. Furthermore, the danger probably also lies in the gentrification caused by the Europeans despite themselves, as they settle in certain run-down neighbourhoods in the city centre. Needless to say, the issue is complex.