Orta Sakarya Vadisi Akarsu Seki Sistemlerinin Morfometrik ve Sedimantolojik Özellikleri (İnhisar-Gemiciköy Arası, Bilecik)

Abstract

Kuzeybatı Anadolu’nun en büyük akarsuyu olan Sakarya Nehri, orta çığırında “Orta Sakarya Platoları” olarak bilinen geniş bir sahanın sularını akaçlamaktadır. Bu saha da Sakarya Nehri vadisi boyunca, bölgenin tektonik ve jeomorfolojik gelişiminin ortaya konulabilmesi açısından son derece önemli olan boğazlar ve seki sistemlerinin varlığı dikkati çekmektedir. Bu çalışmanın amacı, Sakarya Nehri vadisinin Bilecik iline bağlı İnhisar ve Gemiciköy yerleşmeleri arasında kalan kesiminde gözlenen seki sistemlerinin morfometrik ve sedimantolojik özelliklerini ortaya koymaktır. Üst Pliyosen’den itibaren bölgeye yerleşen Sakarya Nehri bir yandan Orta Sakarya Platolarında açmış olduğu boğazları derinleştirirken diğer yandan Kuvaterner sırasındaki iklim değişmeleri, Karadeniz’deki kaide seviyesi oynamaları ve süregelen bölgesel/lokal tektonik hareketlerin kontrolü altında vadisi boyunca birkaç basamak halinde izlenebilen seki sistemlerini geliştirmiştir. Çalışma kapsamında, Sakarya Nehri’nin vadi tabanından itibaren, Gemiciköy çevresinde iki (+19 m ve +11 m yükseklikte), Hamitabat köyü çevresinde üç (+36 m, +24 m ve +12 m yükseklikte), Yakacık köyü çevresinde ise dört (+52 m, +34 m, +18 m ve +10 m yükseklikte) seviye halinde seki basamakları tespit edilmiştir. Sakarya Nehri’nin vadisi boyunca düzensiz bir dağılış gösteren bu seki basamaklarının yüksekte bulunanları yarı yuvarlanmış-yuvarlanmış iri çakıllardan, alçakta olanları ise az yuvarlanmış küçük çakıllar ve ince taneli taşkın ovası sedimanlarından oluşmaktadır.