Yerli Çocuk Çizgi Filmlerinde İdeolojik Bir Söylem Olarak Yaşlılık: TRT Çocuk Örneği

Abstract

Çizgi filmlerdeki yaşlı temsili, yaşlılığın ideolojik ve toplumsal iktidar ilişkileri içindeki konumuna dair ipuçları taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, genç nesillere nasıl bir yaşlılık algısı aktarılacağı noktasında önemli bir işlevi olan televizyondaki yerli çocuk çizgi filmlerinde yaşlıların temsil biçimlerini incelemektir. Çocuk kanalları arasında yüksek izlenme oranı ve yerli yapıma ağırlık vermesi nedeniyle TRT Çocuk kanalı tercih edilmiştir. Yaşlı karakterlerin anlatıdaki işlevi ve sosyal ilişkilerdeki konumu bağlamında Maysa ve Bulut (aileden geniş bir grubun üyesi), Rafadan Tayfa (mahallenin yaşlısı) ve Kardeşim Ozi (aile bireyi) adlı çizgi filmler örneklem olarak seçilmiştir. Bu çizgi filmlerdeki yaşlı karakterler yaşlılık kuramları çerçevesinde niteliksel içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Geleneksel yaşamın anlatıldığı Maysa ve Bulut çizgi filminde yaşlı karakterlerin çocuklarla kurduğu olumlu ilişkiyle yeni muhafazakârlığın geleneğe yaptığı vurguyu kuvvetlendirdiği; 1980’leri konu alan Rafadan Tayfa’da olumsuzdan olumluya dönüşen ilişkiler aracılığıyla yaşlılığın neo-liberal mahalle yaşamında yeniden keşfedildiği; günümüz modern aile yaşamının konu edildiği Kardeşim Ozi çizgi filminde ise çevresiyle kurduğu yetersiz ilişkiyle karakterize olan yaşlı karakterin muhafazakârlık ve neo-liberal ekonomi arasında kalan melez bir yapı sergilediği görülmektedir. Bu bağlamda farklı sosyal örgütlenmeler çerçevesinde sunulmasına karşın yerli çizgi filmlerde önerilen yaşlı temsili ve çocuk-yaşlı ilişkisi Türkiye’nin içinde bulunduğu yeni muhafazakârlığın kültürel alanda ürettiği söylemleriyle örtüşmektedir.The representations of the elderly in cartoons provide a great opportunity to discuss the position of aging referring to ideology and power in social relations. This study aims to examine how the elderly individuals are represented in Turkish children’s cartoons on television. The research focusses on TRT Çocuk channel due to its high ratings among children’s channels and its emphasis on producing local narratives. In this regard, this research is limited to the analysis of three cartoons and their characters; Maysa ve Bulut (a member of a larger group than the family), Rafadan Tayfa (the elder of the neighborhood) and Kardeşim Ozi (a family member). Characters in these cartoons are analysed by a qualitative content analysis with reference to the theories in aging. Maysa ve Bulut emphasizes neo-conservatism through a traditional narrative highlighting positive relationship between elderly characters and the children. Rafadan Tayfa narrates the positive transformation and the rediscovery of aging in neo-liberal neighborhoods. Finally, Kardeşim Ozi portrays the hybrid experience of elderly individuals, who cannot develop adequate relationships with their surroundings and are stuck between neo-conservatism and neo-liberal economy. In this regard, the representation of the elderly and elderly-children relationships in cartoons coincide with the discourses produced by neo-conservatism in Turkey’s cultural arena, despite their different depictions.