Zmiana zawartości składników odżywczych, cholesterolu i błonnika w dietach eliminujących produkty pochodzenia zwierzęcego. Część I – makroskładniki

Abstract

ABSTRAKTWstęp: Wykluczenie produktów pochodzenia zwierzęcego z codziennego jadłospisu związane jest z wieloma aspektami, m.in. ekonomicznymi, społecznymi, psychologicznymi i zdrowotnymi.Materiały i metody: Zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia ułożono 25 jadłospisów o kaloryczności ±2000 kcal. Każdy z jadłospisów zmodyfikowano, tworząc 5 rodzajów diet eliminujących produkty pochodzenia zwierzęcego: dietę semiwegetariańską, laktoowowegetariańską, wegańską, dietę eliminującą mięso i nabiał oraz dietę wykluczającą tylko produkty mleczne. Otrzymane średnie zawartości składników odżywczych w dietach przeanalizowano przy użyciu programu Statistica 12.0.Wyniki: W analizowanych dietach podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych wzrastała wraz z eliminacją mięsa i nabiału, a długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych wraz ze spożyciem ryb, mięsa i jaj. Udział białka roślinnego, węglowodanów i błonnika wzrastał istotnie w diecie wegańskiej, eliminującej nabiał oraz wykluczającej nabiał i mięso. Zaobserwowano także istotne zmiany w średniej zawartości poszczególnych aminokwasów. Zawartość histydyny spadała istotnie wraz z eliminacją mięsa w diecie. Nadto eliminacja mięsa i ryb wiązała się z istotnym obniżeniem zawartości waliny, treoniny, fenyloalaniny, metioniny, lizyny oraz izoleucyny. Dodatkowo w diecie wegańskiej odnotowano obniżenie zawartości aminokwasów endogennych – alaniny i cystyny.Wnioski: Niezależnie od rodzaju stosowanej diety eliminującej produkty pochodzenia zwierzęcego należy zadbać o jej odpowiednie zbilansowanie, aby zapobiec powstawaniu groźnych dla funkcjonowania organizmu niedoborów. Biorąc pod uwagę spożycie składników odżywczych, szczególnie w diecie wegańskiej, należy uwzględnić suplementację kwasami eikozapentaenowym i dokozaheksaenowym. Natomiast niskie spożycie tryptofanu wraz z ograniczeniem produktów mięsnych oraz pochodzenia zwierzęcego może być przeciwwskazaniem stosowania takich diet u sportowców, a także w stanach zaburzenia wytwarzania serotoniny, melatoniny i rodopsyny, obniżonej odporności, zaburzeniach poziomu neuroprzekaźników prowadzących do stanów lękowych i depresyjnych.