SOSYAL BİLİM PARADİGMALARI ÇERÇEVESİNDE ÇEVRE SOSYOLOJİSİ’NİN KURAMLARI VE KAVRAMLARI

Abstract

1970’lerde çevre sorunlarının gündeme gelmesi nedeniyle çevre-toplum etkileşimini inceleyen ayrı bir alan olarak ortaya çıkan Çevre Sosyolojisi henüz sosyoloji disiplini içinde kendini yeterince kabul ettirememiştir. Bu makalenin amacı, Çevre Sosyolojisi’nin kuramsal ve kavramsal çeşitliliği ile sosyolojik niteliğini ortaya koymaktır. Buna göre ideal tip biçimindeki sosyal bilim paradigmaları çerçevesinde, son kırk yıl içinde gelişen Çevre Sosyolojisi’nin kuramları ve kavramları sınıflandırılarak açıklanmıştır. Sonuç olarak, toplumsal düzeni koruyarak çevre sorunlarını çözme amacındaki Sosyo-ekonomik Metabolizma, İnsan Ekolojisi, ÇÖNT Modeli, Çevrenin Rekabet Eden İşlevleri, Ekolojik Modernleşme ve Dünya Devleti Yaklaşımları Pozitif Sosyal Bilim Paradigmasına girmekteyken bireyin ve toplumun çevre algısını öne çıkaran Aktör-İlişkiler Ağı Kuramı ve Yeniden İnşacılık yaklaşımı Yorumlayıcı Sosyal Bilim paradigmasına yakın durmaktadır. Çevre sorunlarına toplumsal eşitsizlik perspektifinden yaklaşan Kapitalizmin İkinci Çelişkisi, Dünya Sistemi, Çevresel Adalet, Toplumsal Ekoloji, Ekofeminizm, Derin Ekoloji, Koşu Bandı Üretimi ve Risk Toplumu kuramları ise Eleştirel Sosyal Bilim paradigmasına girmektedirler.