Towards reconciling with ourselves and others

Abstract

In the first section of the paper, by reviewing the contemporary literature in this field, the author searches for answers to the following questions: What is reconciliation? Should it occur, why, and when? Who should participate in this process and how? What are the instruments of reconciliation? By examining the process of reconciliation, on an internal and external level, from an interpersonal and collective perspective, the author in the second section tries to bring together two reconciliation instruments, closely tied to the field of clinical psychology. Focusing on ?healing by dealing with the past,? the author develops the framework for reconciliation. This framework involves three issues: the relevant facts of living in this region within the historical and socio-cultural context, a model that connects those facts, and the strategies to be undertaken for the path of recovery.Pomirenje u Srbiji Crnoj Gori izazovno je, slozeno i osetljivo pitanje koje zahteva ozbiljan angazman u pogledu njegovog osmisljavanja i realizacije. Iskustva razlicitih zemalja govore da u ovoj oblasti nema jednostavnih recepata, te je potrebno da se svaka zemlja u posleratnim okolnostima suoci sa izazovom pronalazenja sopstvenog puta ka pomirenju, onog koji odgovara njenom istorijskom i sociokulturnom kontekstu. Usloznjavanju pitanja pomirenja na ovim prostorima dodatno doprinosi dugotrajna konstrukcija nase sadasnjosti zarobljene izmedju mita o ?slavnoj proslosti? i mita o ?svetloj buducnosti?. Osetljivost pitanja pomirenja ogleda se u tome sto ono na ovim prostorima ima pojacan emocionalni naboj. Bolnim temama iz proslih vremena drustvo se nije obracalo na odgovarajuci nacin. Uocljiva je snazna diskrepanca izmedju znacaja psiholoskih aspekata pomirenja i relativno skromnog doprinosa psihologije razvoju ove oblasti. Ova diskrepanca ukazuje na sve vecu potrebu za teorijskim, empirijskim i prakticnim radom na strukturiranju i razvoju ?psiholoskog nivoa? pomirenja. Jer, ne treba zaboraviti da su ipak ljudi ti koji se mire . Sveobuhvatan proces pomirenja koji je potreban Srbiji i Crnoj Gori trebalo bi da ima internu i eksternu dimenziju. Na interpersonalnom planu pomirenje bi podrazumevalo obnovu dozivljaja sopstvene vrednosti (kompetencije i kapaciteta za oprastanje) kao i vracanje poverenja u druge (u njihove dobre namere i njihovu kompetentnost da te dobre namere sprovedu u delo). Na kolektivnom planu, pomirenje bi se odnosilo na obnovu odnosa unutar samoga drustva, kao i obnovu odnosa sa susedima i medjunarodnom zajednicom. Razmatrajuci proces pomirenja na unutrasnjem i spoljasnjem planu, iz interpersonalne i kolektivne perspektive i povezujuci dva instrumenta pomirenja najbliza oblasti klinicke psihologije, drugi deo rada razvija jedan od mogucih okvira za sveobuhvatan proces pomirenja. Ovaj okvir se zasniva na isceljenju kroz svodjenje racuna sa prosloscu i ukljucuje tri aspekta: 1. relevantne cinjenice zivljenja na ovim prostorima, u istorijskom i sociokulturnom kontekstu; 2. transgeneracijski obrazac koji povezuje te cinjenice, kao i 3. strategije koje bi valjalo preduzeti na putu oporavka . U periodu od oko 125 godina , tacnije od 1878. godine do danas, ljudi sa prostora Srbije i Crne Gore su ziveli u pet drzava. Ove drzave su bile teritorijalno i socio-kulturno veoma razlicite. Sve su ponikle iz ratova. Promene koje se tokom vise od jednog veka (i danas) odigravaju na prostorima Srbije i Crne Gore su, ne samo ucestale, intenzivne, ekstremne, vec su i nasilno nastajale. One rezultiraju masivnim gubicima koji nisu prirodno odbolovani. Psiholoski neproradjeni (ignorisani, negirani, potiskivani, blokirani, pretvarani u suprotno) ovi gubici vode polarizaciji, fragmentaciji, izolaciji i diskontinuitetu - na individualnom, drustvenom i kulturnom planu. Polarizovani, izolovani i diskontinuirani fragmenti pomenutih sistema lako ulaze u konflikte. Konflikti kojima se ne upravlja i koji se ne resavaju lako vode nasilju, a nasilje nadalje novom ciklusu intenzivnih i ekstremnih promena, masivnih gubitaka, itd. Izlazak iz ovog zacaranog kruga moguce je potraziti : 1. Kroz pomirenje - procesnu promenu u pravcu a) spoznaje zivotnih cinjenica, b) ozaljivanja gubitaka, c) podizanja kompetencije za resavanja konflikata (ili makar upravljanja njima), d) razvoja odgovarajucih drustvenih mehanizama za uspesno prepoznavanje, razumevanje i regulisanje nasilja. 2. Kroz rekompoziciju - strukturalnu promenu usmerenu ka uspostavljanju integriteta, identiteta, saradnje i kontinuiteta pojedinca, porodice, drustva i kulture.