Yetişkinlerde Sağlık ve Beslenme Okuryazarlıklarının Beslenme Bilgisi, Diyet Kalitesi ve Yaşam Kalitesi ile İlişkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, yetişkinlerde sağlık ve beslenme okuryazarlık düzeylerini belirlemek ve bunların beslenme bilgisi, diyet kalitesi ve yaşam kalitesi ile ilişkilerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.Bireyler ve Yöntem: Kesitsel tipte planlanan bu çalışma İstanbul’da yaşayan 400 yetişkin bireyin gönüllü katılımı ile Şubat– Mayıs 2022 tarihleri arasında tamamlanmıştır. Çalışmada katılımcılara sosyodemografik verilerine yönelik soruları içeren bir anket formu, “Yetişkinlerde Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (YSOÖ)”, “Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı (YBOYDA)”, “Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği (YETBİD)”, “Yaşam Kalitesi Ölçeği- Kısa Formu (SF-36)”, “Sağlıklı Yeme İndeksi-2015 (SYİ-2015)” ve üç günlük besin tüketim kaydı uygulanmıştır. Bulgular: Yaşla YSOÖ puanı (r=0.117, p=0.019), okuduğunu anlama ve yorumlama (r=0.148, p=0.003), besin etiketi ve sayısal okuryazarlık (r=0.181, p<0.001) puanları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Ayrıca bel çevresi (r=-0.165, p=0.001) ve bel/boy oranıyla (r=-0.155, p=0.002) besin etiketi ve sayısal okuryazarlık arasında negatif yönlü anlamlı ilişki vardır. YSOÖ ve YBOYDA puanları ile YETBİD, SYİ-2015 ve SF-36’nın bazı alt boyut puanları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır (p<0.001). YSOÖ puanının 1 birim artması ile SYİ-2015, YETBİD alt boyutlarından “temel beslenme ve besin-sağlık ilişkisi” ve “besin tercihi” puanlarının sırasıyla 1.761, 0.890 ve 0.435 birim arttığı bulunmuştur (p<0.001). YBOYDA puanının 1 birim artması ile SYİ-2015, YETBİD alt boyutlarından “temel beslenme ve besin-sağlık ilişkisi” ve “besin tercihi” puanlarının sırasıyla 0.749, 0.652 ve 0.385 birim arttığı belirlenmiştir (p<0.001).Sonuç: Sağlık ve beslenme okuryazarlığı beslenme bilgisi, diyet ve yaşam kalitesi ile yakından ilişkilidir. Bu sebeple, toplum sağlığının korunması, diyet ve yaşam kalitesinin arttırılması için beslenme ve sağlık okuryazarlıklarının toplumda bilinirliğinin ve konuya ilişkin farkındalığın ilgili eğitimlerle arttırılması önemlidir. Bu konuda daha fazla araştırma yapılması sağlığın iyileştirilmesine ve toplum sağlığının korunmasına katkı sağlanması açısından yararlı olacaktır.