À qui profitent les politiques d’aide à l’acquisition de logements à Bruxelles ?

Abstract

Les politiques de soutien à la propriété mises en place par la Région bruxelloise s’adressent à certaines catégories de ménages et ciblent certains quartiers du centre et de la première couronne. A travers les différentes mesures mises en place, la Région canalise l’investissement privé vers certains quartiers populaires qu’elle aimerait voir réinvestis, à la fois par les promoteurs privés et par une population à revenus plus élevés.L’analyse montre que les outils qui s’adressent aux « revenus moyens » sont principalement utilisés dans les quartiers centraux, et en particulier le long du canal, tandis que les mesures qui s’adressent aux ménages les plus pauvres provoquent plutôt des migrations depuis les espaces centraux vers l’ouest de la Région.Ces aides à la propriété ont permis, pour beaucoup de ménages, une nette amélioration de leur situation, mais elles n’ont connu jusqu’à présent qu’un succès tout relatif. Localement, les mouvements de population qu’elles provoquent peuvent cependant avoir des effets sociaux considérables, et ce d’autant plus qu’une partie des quartiers ciblés connaissent déjà des phénomènes de gentrification et de fortes hausses des loyers.Het beleid dat het Brussels Gewest voert om de aankoop van de gezinswoning te steunen, is bestemd voor bepaalde categorieën van gezinnen en voor bepaalde wijken van het centrum en de eerste kroon. Met de verschillende steunmaatregelen kanaliseert het Gewest privé-investeringen naar bepaalde volkswijken die het aantrekkelijker wil maken voor particuliere projectontwikkelaars en een bevolking met een hoger inkomen.Volgens de analyse worden de instrumenten die bestemd zijn voor gezinnen met een middelgroot inkomen, hoofdzakelijk gebruikt in de centrumwijken, in het bijzonder langs het kanaal, terwijl de steunmaatregelen voor de armste gezinnen veeleer leiden tot migraties vanuit de centrumwijken naar het westen van het Gewest.De steunmaatregelen hebben ervoor gezorgd dat de situatie van veel gezinnen verbeterd is, maar tot nu toe hadden ze een vrij beperkt succes.Op lokaal vlak kunnen de migraties waartoe ze leiden, evenwel aanzienlijke sociale gevolgen hebben, te meer daar een deel van de wijken in kwestie al te maken heeft met gentrificatie en forse huurprijsstijgingen.The ownership support policies implemented by the Brussels Region are intended for certain categories of household and target certain neighbourhoods in the centre of the first ring. Via the different measures which have been established, the Region channels private investment towards certain working-class neighbourhoods to which it would like to attract private developers and a more well-to-do population.The analysis shows that the tools intended for “middle-income” households are used mainly in the central neighbourhoods, in particular along the canal, whereas the measures intended for the most disadvantaged households cause migrations from the central areas towards the western part of the Region. Ownership support has enabled a significant improvement in the situation of many households, but until now has only been relatively successful. Locally, the population movements it causes may, however, have a considerable social impact, all the more so since part of the targeted neighbourhoods have already experienced gentrification phenomena and high rent increases.