Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi

Abstract

Öz Çemen Fabales takımının, Fabaceae (Baklagiller) familyasının, Trigonella cinsinde yer almaktadır. Türkiye'de yaygın olarak Trigonella foenum graecum L. türü yetiştirilmektedir. Çemen bitkisinin vejetatif kısmı ve tohumları çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Bitkinin yeşil aksamı, kuru otu ve tohumları yüksek yem verimi ve kalitesinden dolayı yem bitkisi olarak kullanılmaktadır. Tohumları öğütülerek gıdalara lezzet vermek ve gıdaları korumak için baharat olarak kullanılmaktadır. Bunlara ilaveten bitkinin tohumlarından elde edilen boya ve yağın çeşitli kozmetik ürünlerde kullanıldığı bilinmektedir. Çemen, ince saplı yapısı ve toprakta iyi çözünmesi nedeniyle iyi bir yeşil gübre bitkisidir. Bu özelliklerinin yanında, tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde önemli bir yere sahiptir. Öğütülmüş tohumunun toz halinde tüketilmesi ile insan sağlığı üzerinde kan şekerini ve kolestrolü düşürücü özelliği yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Çemen tohumunun tedavi edici özelliğinin, embriyosunda bulunan, steroidal yapılı bir saponin olan diosgeninden kaynaklandığı bilinmektedir. Diosgenin kortikosteroidlerin sentezi için değerli bir maddedir. Çemen bitkisinden halk hekimliğinde ise, sindirimi kolaylaştırıcı, süt artırıcı, balgam söktürücü, ateş düşürücü, boğaz ağrısı giderici, yara iyileştirici olarak faydalanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Çemen, Trigonella foenum-graecum L, tıbbi özellikleri, kullanım alanları Uses and Medicinal İmportance of Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) Crop Abstract Fenugreek is a crop from Trigonella species included Family of Fabaceae, Ordo of Fabales. In Turkey Trigonella foenum graecum L. species has been widely cultivated. Vegetative parts and seeds of fenugreek plant has been used for a number of purposes. Green parts, fodder and seeds of the plant has been used as a forage crop due to higher forage yield and quality. Its grinded seeds has been used as a spice in order to make the food's taste delicuous and protect the foods. In addition to it is known that dye and oil obtained from seeds of the plant has been used in various cosmetic products. Fenugreek is a good green manure crop because of its fine stalk structure and well dissolution in the soil. Moreover fenugreek has an important place among medicinal and aromatic plants. Studies indicated that it has reducing effect of blood sugar and cholesterol for human health when it is consumed grinded seed as powder. It is known that curing effect of fenugreek seed results from diosgenin which is a saponin with steroidal structure and exists in embryo. Diosgenin is a valuable substance for synthesis of corticosteroids. In folk medicine fenugreek crop has been utilized as digestive, stimulating milk flow in breast-feeding, expectorant, antipiretic, sore throat reliever and healing wounds.