ÇOKLU AFET RİSK YÖNETİMİNDE TEHLİKE VE ZARAR GÖREBİLİRLİK BELİRLENMESİ İÇİN GEREKSİNİM ANALİZİ

Abstract

ÖZET Afetler, insanlara, insanların sahip olduğu mal varlıklarına ve çevreye büyük çapta yıkıma neden olurlar. Bu yıkımları ortadan kaldırmak veya yıkımların etkilerini azaltmak için yapılacak çalışmalar afet yönetimi çerçevesinde gerçekleştirilir. Afet yönetimi genel anlamda birbirini takip eden dört aşamada gerçekleşmektedir.  Afet gerçekleşmeden önceki dönemde zarar azaltma ve hazırlık, afet gerçekleştikten sonraki dönem için müdahale ve iyileştirme aşamaları etkileşim halindedir. Afet yönetiminin başarılı olması, afet döngüsü içindeki aktivitelerin başarıyla yapılmasına bağlıdır. Afet risk yönetimi, tehlike ve zarar görebilirlik ile risk analiz çalışmaları gibi unsurları içermektedir. Afet tehlikesi doğal veya insan kökenli bir olay iken, zarar görebilirlik insanların veya malvarlıklarının tehlikelere maruz kalmasına sebep olan çeşitli nitelikleridir. Tehlike ve zarar görebilirliğin bileşimi afet riskini ortaya çıkarmaktadır. Bazı afet tehlikeleri bir arada görülebilmekte-depremi takip eden heyelanlar, yangınlar ve seller gibi- afetler birbirini tetikleyebilmektedir. Buna benzer şekilde bir alanda birden fazla afetin bir arada görülmesi çoklu afet riski durumunu ortaya çıkarmaktadır. Afet risklerinin yönetilebilmesi için öncelikle tehlike, zarar görebilirlik analizleri ve veri gereksinimi analizlerinin yapılması gereklidir. Ayrıca bu afetlere bütüncül bir yaklaşım gerekmektedir. Böylelikle bu çalışmada, Türkiye’de en çok görülen deprem, sel, heyelan, yangın, orman yangını gibi afet türleri için tehlike ve zarar görebilirlik analizine yönelik veri gereksinimi analizleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Afet riski, tehlike ve zarar görebilirlik, veri gereksinimi analizi   ABSTRACT Disasters cause great disruption for human, environment and assets. To mitigate or reduce the impact of disasters; hazard, vulnerability, and risk analysis are performed within the risk management activities. Disaster management generally occurs in four successive stages. Damage mitigation and preparedness stages for pre-disaster, response and recovery stages for post-disaster interact with one another. Success in disaster management depends on successfully realization of the activities that are performed in the disaster cycle. Disaster risk management contains activities such as hazard, vulnerability, risk assessment, and analysis. Disaster hazard is a natural or human originated event; vulnerability is the features and situations of a society that cause exposure to the harming impacts of a hazard event. The composition of the disaster hazard and vulnerability expose the risk of disaster. Some disaster hazard such as following the earthquake landslide, floods, and fire can occur together and can trigger each other. Similarly more than one disaster can be seen together and that exposes the multi-hazard risk situations. In order to manage the disaster risks data requirement, hazard and vulnerability analysis must be performed first. Also an integrated approach is required for disaster.  For this purpose, in this study data requirement analysis was performed for the analysis of very common disasters in Turkey such as landslides, fire, forest fire, flood and earthquake. Keywords: Disaster risk, hazard and vulnerability, data requirement analysis