Küreselleşme, Kriz ve Savunma Sanayi

Abstract

Bu makalede, küreselleşme ile artan politik ve ekonomik ilişkilerin, savunma sanayii üzerindeki doğrudan etkileri analiz edilmektedir. Bu çerçevede; küreselleşme ile birlikte artan bağımlılık ilişkilerinin krizle sonuçlandığı varsayımıyla, savunma sanayinin öneminin ulus devletin gücü üzerinden sorgulanması amaçlanmaktadır. Küreselleşmeyle birlikte sanayileşmenin diğer bölgelere yayılarak bu bölgeleri güçlendirmesi, küresel güç dengelerini etkileyerek hegemonya savaşlarının başlamasına neden olmuştur. Küresel krizin hemen öncesinde, özellikle 2000 sonrası ele alındığında; 2000-2009 döneminde savunma harcamalarında meydana gelen %49’luk artışın dağılımına baktığımızda, ABD başta olmak üzere Çin, Fransa ve İngiltere ve Suudi Arabistan olarak sıralanmaktadır. Kriz sonrası harcamalar değerlendirildiğinde ise, 2010’dan itibaren savunma harcamalarının nispeten gerilediği, 2015’te ise artan siyasi gerginlik dolayısıyla 1.7 trilyona dolara ulaştığı gözlenmektedir. 2010-2015 aralığında harcama dağılımında ABD’nin kendisinden sonra gelen 14 ülke toplamı kadar harcama yaptığı, Çin ve Suudi Arabistan’ın onu takip ettiği görülmektedir. Kriz döneminde Avrupa’nın Euro’ daki değerlenme nedeniyle harcamalarını kıstığı, gelişmekte olan ülkelerin silah teknolojilerinin geliştirme yönünde yatırımlar yaptığı görülmektedir. Bu noktada küreselleşme ile birlikte ulusal savunma endüstrisinin ulusötesi savunma girişimleri ve tedarik zinciri vasıtasıyla karşılıklı bağımlılık ilişkilerini artırması, içerde devlet desteğinin olmadığı noktada, ulusal tali üreticilerin küresel ağın parçası olması konusunda zorlayıcı koşullar yaratmaktadır. Bu da savunma sanayiinde Amerikan hegemonyasının kırılamadığı bir döngü yaratmaktadır. Bununla birlikte, kriz süreci değerlendirildiğinde, savunma sanayiinin en büyük 10 şirketin 7’si ABD şirketleridir. Kriz dönemlerinden sonra yön değiştiren savunma sanayi harcamaları, makalenin temel konusunu oluşturmaktadır. Bu çerçevede savunma sanayinin durumu; savunma sanayi harcamaları, savunma sanayi ticareti ve savunma sanayiindeki büyük şirketler bazında SIPRI verileri üzerinden incelenecektir.