Kripto Paralar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hatemi-J Asimetrik Nedensellik Analizi

Abstract

Kripto paralar, teknolojideki ilerlemeler ile birlikte ilk ortaya çıktığı günden itibaren hızlı bir şekilde gelişme göstererek işlem görmeye başlamıştır. Matematiksel algoritmalar kullanılarak özel şifreleme mekanizmalarıyla blok zincir (blockchain) olarak adlandırılan sistemler ile üretilen kripto paralar içinde Bitcoin, en yüksek piyasa değerine ve işlem hacmine sahip sanal paradır. Zamanla Bitcoin’e alternatif birçok sanal para da bu sistem içinde yer almaya başlamıştır. Bu çalışmada, son dönemde diğer yatırım araçlarına alternatif olarak görülen kripto paralardan piyasa değeri olarak ilk 30 içinde yer alan ve ilgili dönemde verisine ulaşılabilen 13 kripto para kullanılmıştır. Pozitif ve negatif şokların yaşandığı kazandıran ve kaybettiren dönemlerde bu paralar arasındaki ilişki, Hatemi-J asimetrik nedensellik testiyle incelenmiştir. Bu amaçla, Bitcoin, Ethereum, Ripple, Bitcoin cash, Litecoin, Eos, Binance coin, Stellar, Monero, Dash, Ethereum classic, Neo ve Zcash kripto paralarının 26.7.2017-27.2.2020 tarihleri arasındaki günlük kapanış fiyatları verileri kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda özellikle kazandıran dönemlerde kişilerin yatırım araçlarını çeşitlendirebildiği; kaybettiren dönemlerde ise daha az riskli olarak görülen kripto paralara yatırım yaptığı gözlenmiştir. Negatif şok dönemlerinde en çok tercih edilen kripto para Ripple, Binance coin, Bitcoin cash ve Monero iken; pozitif şok dönemlerinde Bitcoin, Ripple, Binance coin, Dash ve Bitcoin cash’dir.with the highest market value and volatility among crypto currencies produced by systems called block chains with special encryption mechanisms using mathematical algorithms. Over time, many virtual currencies alternative to Bitcoin started to take place also in this system. In the study, 13 top-crypto currencies which are seen as an alternative to other investment instruments lately and whose data can be accessed in the relevant period, are used. The relationship between these coins during the winning and losing periods when positive and negative shocks are experienced is examined with Hatemi-J asymmetric causality test. For this purpose, the daily closing price data of Bitcoin, Ethereum, Ripple, Bitcoin cash, Litecoin, Eos, Binance coin, Stellar, Monero, Dash, Ethereum classic, Neo and Zcash crypto currencies between 26.7.2017-27.2.2020 are used. As a result of the analysis, it is stated that people diversify their investment tools especially in the periods that earned them; it is determined that they invest in crypto currencies, which are seen as less risky in the losing periods. While the most preferred crypto money in negative shock periods are Ripple, Binance coin, Bitcoin cash and Monero, in positive shock periods, they are Bitcoin, Ripple, Binance coin, Dash and Bitcoin cash.