Η μετασχηματιστική ηγεσία στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα: διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών

Abstract

Η επιταγή της σύγχρονης εκπαιδευτικής πολιτικής για υψηλά σχολικά αποτελέσματα οδηγεί στην επιδίωξη μετασχηματισμού των σχολείων, μέσω της βελτίωσης της ποιότητας του παραγόμενου έργου. Προς αυτήν την κατεύθυνση, τις τελευταίες δεκαετίες, το ενδιαφέρον των ερευνητών στρέφεται σε μια δυναμική διαδικασία, την ηγεσία. Στόχος της συγκεκριμένης έρευνας είναι η διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών της ελληνικής δημόσιας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ως προς το μοντέλο της ηγετικής συμπεριφοράς που υιοθετούν οι διευθυντές, στα πλαίσια του ελληνικού συγκεντρωτικού εκπαιδευτικού συστήματος. Για τη μέτρηση της πλήρους έκτασης των ηγετικών στυλ, από το μετασχηματιστικό και το συναλλακτικό έως το παθητικό, επιλέχθηκε ως ερευνητικό εργαλείο το Πολυπαραγοντικό Ερωτηματολόγιο Ηγεσίας (M.L.Q.-5x) των Avolio και Bass, το οποίο επικεντρώνεται στα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές των ηγετών και στην έκβαση της ηγεσίας. Συλλέχθηκαν 470 απαντημένα ερωτηματολόγια από 357 σχολικές μονάδες της Ελλάδας. Τα αποτελέσματα έδειξαν, ως προς το στυλ ηγεσίας, την εμφάνιση της μετασχηματιστικής ηγεσίας ελαφρώς ισχυρότερη από αυτήν της συναλλακτικής, ενώ η παθητική παρουσιάστηκε με ιδιαίτερα χαμηλές τιμές. Οι μεγαλύτερες μέσες τιμές εντοπίστηκαν, αριθμητικά ίσες, στην «εξιδανικευμένη επιρροή από τη συμπεριφορά» των ηγετών, του μετασχηματιστικού μοντέλου και στην «έκτακτη ανταμοιβή», του συναλλακτικού. Ακολουθούν οι μεταβλητές της «εμπνευσμένης κινητοποίησης» και της «πνευματικής διέγερσης» του μετασχηματιστικού στυλ. Επίσης, προέκυψε ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ της μετασχηματιστικής και συναλλακτικής ηγεσίας και πολύ ισχυρή μεταξύ της μετασχηματιστικής και των μεταβλητών της «επιπρόσθετης προσπάθειας» των εκπαιδευτικών, της «αποτελεσματικότητας» της ηγετικής συμπεριφοράς και της «ικανοποίησης» από την ηγεσία, που συνθέτουν την έκβαση της ηγεσίας. Από την ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης προέκυψε ότι η μετασχηματιστική ηγεσία έχει την καλύτερη ερμηνευτική ικανότητα ως προς την πρόβλεψη των μεταβλητών της έκβασης της ηγεσίας. Η πρόκριση στην ελληνική εκπαίδευση της μετασχηματιστικής ηγεσίας, είναι ευοίωνο εύρημα. Δημιουργούνται ενδείξεις για μια μεταρρυθμιστική τάση στο πεδίο της ελληνικής δημόσιας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που δύναται να συνεισφέρει στην προοδευτική απομάκρυνση, των κυρίαρχων τάσεων των ελληνικών κοινωνικών δομών, από το συντηρητισμό και τη γραφειοκρατική αντίληψη. Τα αποτελέσματα μπορούν να χρησιμεύσουν στον τομέα της εκπαιδευτικής πολιτικής για τη δημιουργία κουλτούρας που οδηγεί στη βελτίωση της ποιότητας της δημόσιας εκπαίδευσης.