Embriyonik Kök Hücreler ve İndüklenmiş Pluripotent Kök Hücreler

Abstract

Embriyonik kök hücreler embriyonik blastosistlerin iç hücre kitlesinde yerleşen hücrelerden implantasyon öncesi evrede elde edilirler. Bu hücreler kendini sonsuz bir şekilde yenileyebilen ve çok sayıda farklı hücreye dönüşme (pluripotent) kabiliyetine sahip olan hücrelerdir. Bu özellikleri nedeni ile birçok dejeneratif ve genetik hastalığın tedavisinde kullanılabileceği düşünülmektedir. İnsan embriyonik kök hücreleri ile çalışmanın; etik, politik ve dini tartışmalar nedeniyle zorlaşması ve bilimsel araştırmalarda kullanımının sınırlandırılması araştırmacıları yeni arayışlara itmiştir. Japon araştırmacılar Yamanaka ve ark. 2006 yılında dört transkripsiyon faktörünü kullanarak (Oct ¾, Sox-2, Klf-4, c-Myc) (OSKM faktörleri) fare ve insandan elde edilen fibroblast hücrelerini yeniden programlayarak indüklenmiş pluripotent kök (İPK) hücre elde etmeyi başarmış ve kök hücre araştırmalarında yeni bir dönemi başlatmışlardır. Elde edilen İPK hücrelerin embriyonik kök hücre ile aynı işlevlere sahip olması nedeniyle kök hücre araştırmalarında yeni bir ufuk açılmıştır. Özellikle kişiye ve hastalığa özel İPK hücre elde edilebilmesi, ilaç araştırmaları için laboratuvarda hastalık modellemesinin yapılabilmesini sağlayarak hücre düzeyinde araştırmalar için yeni bir alan açmıştır.