Göç Araştırmaları Alanında Kavramsal Sorunlar ve Etik/Politik Sorumluluk

Abstract

Giderek değişen türleri ile göç, günümüzde tüm dünyayı etkileyen bir olgu halini almıştır. Özellikle uluslararası göçün yaygınlığı ve kitleselliği artık ülkelerin en önemli gündem maddesi olmaya başlamış ve ülkeler arasındaki ilişkileri etkileyen politik bir alana dönüşmüştür. Önceki dönemlerden farklı olarak yalnızca azgelişmiş ülkelerden gelişmiş ülkelere değil; kitleselleşen ve çeşitlenen hali ile azgelişmiş ülkeden azgelişmiş ülkeye yöneliş boyutu da sürece eklenmiştir. Bu dönüşümde insanların planlayarak göç etmesi değil “kaçarak” ya da “kaçmak durumunda kalarak” yaşadığı yeri terk etmek durumunda bırakılması ile birlikte gelişmiş Kuzey ülkelerinin sınırlarını yükseltmesi de etkili olmuştur. Böylesine önemli bir konuda hem evrensel bilim anlayışı ile uluslararası bilim camiasını izleme ve alana katkıda bulunma hem de göç alan bir ülkede yaşıyor olmanın verdiği sorumluluğu taşıyarak alanda araştırma yapma ve katkı sunma araştırmacılara son derece önemli etik/politik sorumluluklar yüklemektedir. Bu sorumluluğun yükünü omuzlarında taşımanın verdiği duyarlılık ile alana bakıldığında ilk dikkat çeken konu alandaki kavramsal sorunlarıdır. Bu sorun özellikle politik, bürokratik ve bazı bakımlardan akademik olarak kitlesel göçe hazırlıksız yakalanan Türkiye için daha da belirgindir. Bu durumda uluslararası göç ve göçmenlik konusu daha da hassaslaşmakta ve kavram seçiminin kendi başına bir çaba gerektirdiği ortaya çıkmaktadır. Bu çaba bilim insanı sorumluluğu ile yanlı kavramlar yerine “tarafsız” kavramların kullanılması ve yoksa “üretilmesi” anlamını taşımaktadır. Bu yazıda böylesine bir sorumluluk bilinci taşıyarak alandaki kavramsal karmaşayı örnekleme adına belli kavramlar üzerinden sorun ele alınmaya çalışılacaktır. Seçilmiş kavramlar üzerinden kavramsal sorunların nedenlerini ve kavramsal tartışmaları içeren bu çalışmada amaçlanan, göç alanında kullanılan kavramların hassaslığını göstererek farkındalık yaratabilmek ve göç konusundaki diğer kavramlar için de kullanılabilecek bir çerçeve sunabilmektir.