Kabul ve Kararlılık Terapisi Odaklı Deneysel Araştırmalar: Sistematik Bir Gözden Geçirme

Abstract

Bu araştırmada, kabul ve kararlılık terapisi temelinde hazırlanan grup müdahalelerinin etkisini inceleyen lisansüstü tezlerin sistemli bir şekilde gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; Şubat 2021 ile Nisan 2021 tarihleri arasında Google Akademik, TR Dizin ve YÖK Ulusal Tez Merkezi, veri tabanlarında, herhangi bir yıl kısıtlaması yapılmadan kabul ve kararlılık terapisi ile ilgili Türkçe yazılmış makale ve tezleri kapsayacak şekilde gerçekleştirilmiştir. Tarama sonucunda 907 tez ve makale PRISMA rehberi ve belirlenen seçim kriterleri doğrultusunda değerlendirilerek, kriterlere uygun olan 7 doktora tezi ve 2 makale araştırmaya dahil edilmiş ve araştırma modeli, deseni, grubu, müdahale özellikleri, ölçme araçları ve müdahale etkililiği açısından incelenmiştir. Müdahalelerin kabul ve kararlılık terapisi temelindefarklı değişkenler “başa çıkma yeterliği, yaşamın anlamı, akran zorbalığı, karar verme stratejileri, beden imgesi esnekliği, psikolojik esneklik sosyal görünüş kaygısı, olumsuz değerlendirilmekorkusu ve sınav kaygısı” üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla psikoeğitim programışeklinde hazırlandığı ve araştırmacının kendisi tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Araştırma sonucunda, incelenen tüm kabul ve kararlılık terapisi temelli müdahaleler araştırmanın bağımlıdeğişkeni üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Elde edilen sonuçlar ışığında, kabul ve kararlılık terapisinin ergen ve genç yetişkinlere yönelik hazırlanacak müdahaleler aracılığı ile önleyici ve koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinde kullanılması önerilmektedir.This research aimed to provide a systematic review of postgraduate theses that investigate the effectiveness of group interventions prepared based on acceptance and commitment therapy. Following this purpose search was carried out in several databases to include articles and theses written in Turkish on acceptance and commitment therapy without any year restrictions. As a result of the screening, 907 theses and articles were evaluated according to the PRISMA guideline and the selection criteria for the current research 2 article and 7 doctoral theses meeting the criteria were included in the research. It is seen that the studies examined within the scope of the research were prepared in the form of a psychoeducational program to proceed with different variables such as “coping competence, the meaning of life, peer bullying, decision-making strategies, body image flexibility, social appearance anxiety, fear of negative evaluation and test anxiety” and carried out by the researcher themselves. The articles selected for the research were inspected in terms of research model, research group, research design, characteristics of group interventions, measurement tools used, and the effectiveness of group interventions. Acceptance and commitment therapy-based programs examined within the scope of the research seem to be effective on the dependent variable. In the results obtained, it is recommended to use acceptance and commitment therapy (ACT) in protecting and preventive mental health services to prepare adolescents and young adults.