Türk Sinemasında Kadının Temsil Sorununa Alternatif Bir Yöntemle Bakmak: Bechdel Test

Abstract

Bu çalışmada uluslararası alanda pek çok makale ve teze konu olan “Bechdel Test” tanıtılmış ve testin feminist sinemaya katkısı ve eksik yönleri tartışmaya açılmıştır. Türkiye sinema araştırmalarında bugüne dek gündeme gelmemiş olan Bechdel Test’ten yola çıkılarak, Türk sinemasında kadının temsiline yeni bir pencereden bakılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2014 yılında yaptığı halkoylamasıyla seçilmiş olan “En İyi 10 Türk Filmi”ne Bechdel Test uygulanmıştır. Bu filmlerde ortaya konulan kadına dair söylem, karşılaştırmalı bir değerlendirme yapmaya olanak sağlaması ve Bechdel Test verilerinin sağlamasının yapılması amacıyla, metin analizi yöntemi ile de incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Bechdel Test’in ölçüm biçiminin sınırlılığından ötürü, testi geçen filmlerin tümünün feminist bakış açısına sahip olduğunun iddia edilemeyeceği ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra, 1985 yılında sinema ve kadın ilişkisine mizahi bir biçimde bakılarak ortaya çıkarılan Bechdel Test’in, sinemada kadın temsili konusunda yarattığı geniş farkındalığa da dikkat çekilmiştir. Yapılan çalışmada incelenen filmlerin pek çoğunun Bechdel Test’in oldukça basit üç koşulunu dahi tamamıyla sağlayamamış olduğunun görülmesi, Türk sinemasında kadının yokluğunun gözler önüne serilmesi bakımından önemlidir. Çalışmada testin Avrupa ülkelerindeki kullanımına ve bu testten hareketle yeni film ölçekleri de geliştirilebileceğine değinilerek, Türk sinemasında toplumsal cinsiyet temsili kriterlerinin oluşturulmasının gereği ortaya konulmuştur.In this study “Bechdel Test” has been introduced, which is subjected to many international articles and thesis and opened its contributions to the feminist cinema and missing aspects up for discussion. Based on the Bechdel Test, which hasn’t been mentioned on the research about Turkish cinema up to the present, it is aimed that the representation of women is handled in a new perspective. In line with this purpose, Bechdel Test has been applied to “The Top 10 Turkish Film”, chosen with a referandum in 2014, held by Ministry of Culture and Tourism of Turkish Republic. Discourse of women, seen in these films is examined by text analysis method in order to allow to make an mutual assessment and to check Bechdel Test data. As a result of the study, it is stated that: it isn’t claim that all films, passed the test don’t have a feminist perspective due to the restriction of Bechdel Test’s measurement type. In addition to this, it is drawn attention to the wide awareness of women representation in cinema, created by Bechdel Test, which formed by approaching to the relation between cinema and women by a humorous perpective in 1985. It is important to see that many films, examined in the study haven’t been met even three basic conditions of Bechdel Test in the sense that absense of women in Turkish cinema is displayed. In this study it is mentioned that this test is used in European countries and new film measures can be developed by using this test and also the necessity of creating social gender resentation criteria in Turkish cinema is presented.