İran’da Musaddık Dönemi: 1951-1953

Abstract

İran siyasi tarihinde en kritik dönemlerden biri Muhammed Musaddık dönemidir. 1940’lı yıllarda İran’da bir milliyetçi dalga bulunmaktaydı. Bu dalga 40’ların sonunda Milli Cephe’nin kurulması ile sonuçlanmıştır. Toplumun farklı kesimleri Musaddık’ın liderliği altında Milli Cephe içerisinde bir araya gelmiştir. Milli Cephe’nin kampanyası ile birlikte 1951 yılında İran petrolleri millileştirilmiş ve Musaddık Başbakan olmuştur. Musaddık ve hareketi CIA-MI6 tarafından 1953’te düzenlenen darbeye kadar İran siyasetinde etkili olmuştur. Bu çalışmada Musaddık hükümeti döneminde yaşanan siyasi gelişmeler incelenmiştir. Bununla birlikte çalışma Musaddık hükümeti tarafından yapılan reformlara ve bu reformların İran’daki siyasi alanı nasıl etkilediğine yer vermiştir. Diğer yandan Musaddık ve Büyük Güçler arasındaki mücadeleden de söz edilmiştir. 1953 Darbesi / Ajax Operasyonu olayını daha iyi anlayabilmek adına 1951-1953 arasında İran’ın hem içindeki ve dışındaki siyasi süreçleri analiz etmek önemlidir. Son olarak bu dönemin analizi İran toplumunun yabancı güçler karşısındaki kuşkuculuğunu ve 1979 Devrimi sürecini daha iyi kavrayabilmek adına bizlere katkıda bulunacaktır.One of the critical periods in Iran’s political history is the term of Mohammed Mossadeq.  In the years of 1940’s, there was a nationalist wave in Iran. That wave had been ended with the establishment of National Front at the end of 40’s. Different segments of society had come together in the National Front under the leadership of Mossadeq. With the campaign of National Front, the Iranian Oil had been nationalized and Mossadeq became the Prime Minister in 1951. Mossadeq and his movement had been effective on Iran’s policy until the coup which was organized by CIA-MI6 in 1953. In this work, political events during the period of Mossadeq government have been examined. Moreover, this study has given place to reforms that were made by Mossadeq and how these reforms impacted to political area in Iran. On the other hand, the struggle between Mossadeq and Great Powers also has been discussed. In order to understand the event of 1953 Coup / Ajax Operation better, it is important to analyse the political processes both inside and outside of Iran among 1951-1953. Finally, analysing of this time would contribute us to understand the process of 1979 Revolution better and scepticism of Iran’s society towards foreign powers.