Een plek om vreemden te herkennen

Abstract

Hoe kunnen publieke ruimten in herstructurerings-buurten bijdragen aan ontspannen overbruggende interacties? Contacten in publieke ruimten zijn vaak vluchtig en oppervlakkig. Maar juist hier kunnen mensen vertrouwd worden met 'culturele vreem-den'. Het herhaaldelijk zien en horen van anderen kan bijdragen aan publieke familiariteit. Sociale interacties in sociaal-economisch en etnisch gemengde buurten verlopen vaak stroef. Een reden hiervoor is wederzijdse onbekendheid met elkaars doen en laten en met andere culturen. Herhaalde lichte interacties in publieke ruimten kunnen bijdragen aan meer bekendheid en vertrouwdheid met elkaar. Dat draagt niet alleen bij aan prettiger verblijf in publieke ruimten maar ook aan prettigere verhoudingen in de buurt en een gevoel van thuishoren en veiligheid. Alle reden dus om na te denken hoe inrichting, program-mering en beheer van publieke ruimten zulke lichte interacties kunnen faciliteren. In dit artikel bespreken we hoe publieke ruimten kunnen bijdragen aan lichte overbruggende interacties – dat wil zeggen: contacten tussen verschillende groepen mensen. Deze inzichten volgen uit een onderzoek naar ontmoetingen in de publieke ruimten in herstructure-ringsbuurt Poptahof in Delft. Onder lichte interacties verstaan we korte, vluchtige en vaak oppervlakkige sociale interacties, zoals korte ontmoetingen op straat en observaties via het zien en horen van anderen. Mits ze herhaald plaatsvinden, dragen lichte interacties bij aan herkenning, bekendheid en vertrouwdheid met anderen in de publieke ruimten. Socioloog Talja Blokland noemt dat 'publieke familiariteit'. Zulke interacties dragen bij aan meer ontspannen overbruggende relaties omdat we zo het doen en laten van anderen leren herkennen en dus beter kunnen inschatten. Het faciliteren van publieke familiariteit is vooral van belang in gemengde buurten omdat we daar vaker mensen tegenkomen die 'anders' zijn dan wij. Herstructureringsbuurten hebben vaak al een etnisch gemengde populatie. Verandering van de woningvoorraad heeft tot gevolg dat ook andere inkomensgroepen en bewoners met andere leefstijlen zich vestigen in de buurt. We komen daar veel 'cul-turele vreemden' tegen. Herhaalde ontmoetingen met deze culturele vreemden maakt hen minder vreemd en dus mogelijk minder beang-stigend of bedreigend. Nadenken over lichte interacties en publieke ruimten is dus vooral van belang in het kader van herstructurering en mengingsbeleid. Dat maakt onze casus ook relevant voor andere buurten. We laten zien hoe inrichting en programmering zorgen voor een overlap van routes en routines in een winkelstraat en een park. Daarnaast besteden we aandacht aan comfort, beheer en imago. Geïntegreerde routines en routes Een verscheidenheid aan voorzieningen en mogelijkheden voor activiteiten trekt verschillende soorten publiek. De integratie van routines en routes betekent dat verblijf en doorgang van verschil-lende groepen mensen overlappen waardoor zij gelijktijdig op dezelfde plekken aanwezig zijn. Succesvolle publieke ruimten zijn plekken waar mensen graag zijn. Een constante stroom van pas-santen betekent een constante aanwas van potentiële verblijvers. Dit zorgt voor levendigheid en biedt verblijvers iets om naar te kijken.