Elazığ’da Yetişen Polygonum cognatum Meissn (Madımak) Bitki Ekstraktlarının In vitro Biyolojik Aktiviteleri ve Bazı Fitokimyasal Bileşenlerinin Belirlenmesi

Abstract

Halk arasında bitkilerin çeşitli kısımları kullanım amacına yönelik basit işlemlerden geçirilerek gerek gıda, gerekse tedavi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Bitkiler, insan beslenmesinde çok önemli bir yer tutar ve insan sağlığı açısından bazı önemli bileşenler içermektedir. Dünyadaki bitkisel çeşitliliğin fazlalığı, çoğu bitkinin biyolojik etkileri ve etki mekanizmaları hakkındaki bilimsel verilerin hala yetersiz olması bu konuya olan ilgiyi her geçen gün artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Elazığ yöresinden toplanan ve özellikle gıda olarak mevsiminde bolca tüketilen Polygonum cognatum Meissn (Madımak, Kuşekmeği) bitkisinin etanol, metanol, aseton ve hekzan ekstraktlarının antiradikal aktiviteleri, fitokimyasal bileşenleri, antimikrobiyal ve in vitro antikanserojen aktivitelerinin araştırılmasıdır. Çalışma sonuçlarımıza göre, P. cognatum Meissn özütlerinin ABTS radikal giderme aktivitelerinin DPPH a kıyasla daha iyi sonuç verdiği görüldü. Ayrıca ABTS radikal giderme aktivitelerinin standart bir antioksidan olan askorbik asite (Vitamin C) yakın değerlerde olduğu bulundu. Polygonum cognatum Meissn’ in yüksek miktarda fitosteroller, K ve D vitaminleri, α-tokoferol, flavonoidler, proantosiyanidin, fenolikler ve doymamış yağ asitleri içerdiği tespit edilmiştir. Bitki ekstraktlarının antimikrobiyal etkileri Escherichia coli, Bacillus subtilis, Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus aureus and Candida albicans mikroorganizmaları kullanılarak Disk Difüzyon ve Minimum İnhibitör Konsantrasyonu (MİK) yöntemleri ile belirlendi. Bütün ekstraktların tüm mikroorganizmalara karşı antimikrobiyal aktivite gösterdiği görüldü. Aynı zamanda Polygonum cognatum Meissn ekstraktlarının, MCF-7, PC3 ve MKN-45 kanser hücre hatları üzerinde kontrole göre özellikle yüksek konsantrasyonlarda oldukça iyi sitotoksik etkiler sergilediği görüldü. Kanser hücreleri içerisinde en yüksek etkiyi ise MKN-45 (insan mide kanseri) hücre hattında göstermiştir. Elde edilen sonuçlar antioksidan ve antipiroliferatif etki gösteren ve biyoaktif bileşikleri içeren Polygonum cognatum Meissn bitkisinin insanlar tarafından tüketilmeye devam edilebileceğini göstermiştir.