Şizofreni ve Diğer Psikozlarda Risk Sendromları ve Risk Belirlenmesinde Kullanılan Ölçekler

Abstract

Şizofreni hem sosyal hem de mesleki açıdan yaşam boyu süren işlevsellik kayıplarına yol açan kronik bir hastalıktır. Hastalık için özgün olmayan belirtilerin ve defisitlerin ortaya çıkmasından belirgin ve devam edegelen şizofrenik belirtilerin görülmesine dek süren zamanı tanımlayan prodromal evre çoğu şizofreni hastasında görülmektedir. Hastalıktaki kötü premorbid uyumun daha kötü prognoza yol açması, hastalık öncesi prodromal evrede hastalığın erken tanı ve müdahalesinin yapılması gerekliliğini doğurmuştur. Bu amaçla son 10 yılda şizofreni ve psikozlar için risk faktörleri başlığı altında sınıflandırma ve riski belirleyen ölçekler kullanılmaya başlanmıştır. Bu ölçeklerden en sık kullanılanlar; Bonn Temel Semptomların Değerlendirilmesi Ölçeği (BSABS), Riskli Mental Durumların Kapsayıcı Değerlendirmesi (CAARMS), Prodromal Belirtiler için Yapılandırılmış Görüşme (SIPS)’dır. Bu gelişmeler ışığında yakın zamanda yayınlanan Amerikan Psikiyatri Birliğinin Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı 5. Baskı (DSM-5)’de Psikoz Risk Sendromu veya Hafif Psikoz Sendromu adları altında psikoza çevrilme riski olan durumlar eklenmiştir. Bu yaklaşımların ortaya çıkardığı sonuç, ölçütleri karşılayan hastalarda psikoz gelişme riskinden çok ölçütleri karşılamayanlarda psikoz gelişmeyeceği olasılığını daha yüksek güvenilirlikte ortaya koymaları olmuştur. Premorbid özelliklerin ve prodromal belirtilerin birlikte psikoz ve şizofreni gelişme olasılığını normal populasyona göre belirgin oranda artırdığı açıktır. Ancak risk ölçütlerinin daha özgül hale getirilmesi ve ayrıntılandırılması riskin belirlenmesinde güvenilirliği artıracaktır.