Toll benzeri reseptörler

Abstract

Doğal bağışıklık polimorfnükleer lökosit, monosit, makrofaj, eozinofil granülosit, mast hücresi ve bazofil granülüsit gibi özelleşmiş hücrelerden ve moleküllerden meydana gelir. Mikrobiyal saldırılara karşı bu hücrelerin bazıları fagositoz yaparak inflamatuvar yanıtı başlatırlar ve organizmanın ilk koruma hattını oluştururlar. Organizmada, bu inflamatuvar yanıta, kalıtımsal olarak aktarılan, patojen tanıyan reseptörlerin (PRR) uyarılması da katkı verir. PRR’ler hem mikrobiyal patojenle ilişkili moleküler kalıpları (PAMP) tanırlar, hem de doku hasarı ve nekrotik hücre ölümü gibi stres faktörleri altında kalan organizmanın kendisi tarafından salgılanan maddelere immun reaksiyon gösterirler. PRR’ler birçok alt tipe ayrılır, bunlar içerisinde en iyi tanımlananlar Toll Benzeri Reseptörlerdir (Toll Like Receptors, TLR). İnsanlarda 10 (TLR1–TLR10), farelerde ise 12 (TLR1–TLR9, TLR11–TLR13) farklı TLR tanımlanmıştır. TLR’ler hücre yüzeyine veya endozom, lizozom, endolizozom gibi hücre içi kompartımanlara lokalize olurlar. Bu moleküller makrofaj ve dendritik hücreler gibi immun sistem hücrelerinin yanında fibroblast ve epitel hücreleri gibi immun sistem dışındaki hücrelerde de eksprese edilebilir. TLR’ler kendileriyle homodimer şeklinde veya koreseptörleri ve aksesuar molekülleriyle heterodimer oluştururlar. Hücre yüzeyinde bulunan TLR’ler öncellikle lipid, lipoprotein, protein gibi mikrobiyal membran bileşenlerini tanırlar. Buna karşın hücre içindeki TLR’ler bakteri ve virüs orjinli nükleik asitleri algılarlar. Ayrıca vücudun kendi nükleik asitlerini tanıyıp otoimmun hastalıklara neden olabilirler. TLR’ler organizmada hemen hemen bütün sistemlerde immun sistem hücreleri ile birlikte diğer bazı hücrelerde ekspresyon gösterirler. Son yıllarda yapılan çalışmalarla, kanser ve otoimmun hastalıkların patogenezinde TLR’lerin rolü olduğu gösterilmiştir. İlerleyen yıllarda bu reseptörlere karşı kullanılan agonist veya antogonistlerin belirtilen hastalıkların sağaltımında faydalı olabileceği düşünülmektedir.