Biyoloji Öğretmen Adaylarının Genel Biyoloji Kavram Anlayışlarını Ölçmek İçin İki Aşamalı Tanı Testi Geliştirilmesi ve Uygulanması

Abstract

Fen bilimlerindeki kavram yanılgıları öğrenme ve öğretme sürecini olumsuz etkileyen ve değişime karşı dirençli olan bilimsel olmayan anlayışlardır. Öğretmenler öğrencilerin kavram yanılgıları geliştirmelerine sebep olan en yaygın ve önemli faktörlerden biridir. Bu çalışmada, biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgılarını teşhis etmek için iki aşamalı tanı testi geliştirilmiş ve katılımcıların genel biyoloji bilgi düzeyleri ve kavram yanılgıları belirlenmiştir. Nicel araştırma modeli kapsamında yer alan tarama modeli kullanılan çalışmanın örneklemi (N= 296, (235 (%79,4) kadın, 62 (%20,6) erkek) beş devlet üniversitesinde öğrenim gören biyoloji öğretmenliği bölümü son sınıf öğrencileri ve pedagojik formasyon programlarına kayıtlı biyoloji bölümü mezunları oluşturmaktadır. Geliştirilen iki aşamalı kavram tanı testinde on dokuz genel biyoloji konusunda çeşitli anlayışları ölçen toplam yirmi madde bulunmaktadır. Maddelerin birinci aşaması olan içerik bilgisinin ortalama madde güçlük indeksi 0,39, ortalama madde ayırt edicilik indeksi ise 0,34’tür. İkinci aşama olan gerekçe ifadelerinin ortalama madde güçlüğü 0,28, ortalama madde ayırt ediciliği ise 0,33’tür. Testin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı ise r=0,68’dir. Katılımcıların kavram anlayışları test maddelerine verdikleri cevaplara göre kavramsal anlayış, kavram yanılgısı, ezber bilgi ve tutarsız bilgi olarak sınıflandırılmıştır. Bulgular katılımcıların lise programında yer alan birçok genel biyoloji konusunda oldukça yaygın kavram yanılgılarına sahip olduklarını göstermiştir. Katılımcıların en az %80’ninde dolaşım sistemi, protein sentezi ve hücre bölünmesi konularında kavram yanılgısı olduğu belirlenmiştir. En sık karşılaşılan kavram yanılgıları alan yazın ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Biyoloji Eğitimi, Kavram Yanılgıları, Öğretmen Adayları, İki Aşamalı Tanı Testi