Studia nad rozwojem obszarów wiejskich – od paradygmatu wzrostu do rezyliencji

Abstract

Koncepcje rozwoju obszarów wiejskich podlegały w ciągu ostatnich dekad dość wyraźnej ewolucji. W jej ramach powojenny prymat wzrostu gospodarczego ustępował stopniowo późniejszemu nurtowi ekologizacji wsi. Z perspektywy czasu nowa formuła także uległa dezaktualizacji. W latach 80. XX w. negatywne aspekty obu tych skrajności miała wyeliminować idea zrównoważonego rozwoju. W swoim rozkwicie stała się ona kluczowym elementem polityk, planów i strategii – na poziomie zarówno lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. W naukach społecznych nie bez powodu podniesiono ją więc do rangi nowego paradygmatu. Okazało się jednak, że realizacja zrównoważonego rozwoju natrafia na liczne i trudne do przezwyciężenia bariery implementacyjne. Tym samym zrównoważony rozwój wsi, choć teoretycznie możliwy i zdroworozsądkowo potrzebny, wciąż ma charakter bardziej postulatywny i życzeniowy niż praktyczny. Zdaniem autorów nową perspektywę na skuteczne wdrażanie trwałego i zrównoważonego rozwoju wsi otwiera koncepcja rezyliencji. W warunkach polskich jest ona w odniesieniu do obszarów wiejskich nowością. Koncepcja ta nie występuje samoistnie – jej implementacja wymusza powiązanie z podejściem systemowym. Praca ma charakter teoretyczny. Jej celem jest określenie systemowego kontekstu obszarów wiejskich oraz przedstawienie – w powiązaniu z owym kontekstem – zarysu koncepcji rezyliencji w zarządzaniu rozwojem obszarów wiejskich.