Sociodemografske karakteristike, socijalne distance i stereotipi kod studenata u Banjaluci

Abstract

Osnovni problem ovog istraživanja svodi se na ispitivanje izraženosti etničkih predrasuda i socijalnih distanci studenata Filozofskog fakulteta u Banjaluci prema određenim etničkim grupama, kao i povezanosti istih sa pojedinim socio-demografskim karakteristikama ispitanika. Uzorak su činili 150 studenata Filozofskog fakulteta u Banjaluci, srpske nacionalnosti, starosti između 18 i 29 godina, sa prosjekom godina od 21.25. U istraživanju su primjenjeni sljedeći mjerni instrumenti: Upitnik sociodemografskih karakteristika (upitnik sadrži deset pitanja), Skala etničke distance (prilagođena Bogardusova skala socijalne distance) i Skala etničkih stereotipa (stereotipi su mjereni preko 14 bipolarnih atributa). Mete stereotipa su bile etničke grupe: Bošnjaci, Hrvati, Slovenci, Romi, Kinezi, Jevreji, Rusi. Dobijeni rezultati pokazuju da su prema Romima uočeni najnegativniji stereotipi (nekulturni, primitivni, nepošteni, drski, lijeni itd). Najizraženija distaca je prema Romima i to za odnos Da budemo u braku (M = 0.08) i Da budem u vezi sa njom/njim (M = 0.18). Rusi su okarakterisani najpozitivnijim osobinama. Žene generalno pokazuju pozitivnije stavove prema drugim nacijama u odnosu na muškarce gdje ispitanice pozitivnije opisuju Hrvate u odnosu na muške ispitanike, a postoji statistička značajnost i za etničke grupe Bošnjaci, Romi, Slovenci i Jevreji (p < .05). Uočava se da žene više prihvataju odnose sa Hrvatima i Bošnjacima od muškaraca. Ispitanici što su stariji više prihvataju odnose sa Kinezima, Slovencima i Jevrejima (p < .01). Ispitanici koji imaju rodbinu i prijatelje druge nacionalnosti pokazuju pozitivnije stavove i veće prihvatanje prema drugim etničkim grupama. Rodbinski i prijateljski krug se javlja kao najznačajniji faktor ublažavanja predrasuda. Iz rezultata je uočljivo da ispitanici čiji su roditelji boljeg materijalnog statusa pokazuju veće prihvatanje sa Bošnjacima, Romima, Kinezima i Slovencima, a najznačajnije su razlike u prihvatanju Roma i Kineza. Od praktičnih prijedloga smanjenja etničkih predrasuda moguće rješenje je u edukaciji mladih i veća međusobna povezanost mladih u BIH a i sa svijetom uopšte.