Türkiye'de Kayıtdışı Ekonominin Ölçümü ve Avrupa Birliği Ülkeleriyle Karşılaştırılması

Abstract

Kayıtdışı ekonomi; vergi ve sosyal güvenlik katkılarının oluşturduğu yükler, yasal düzenlemelerin sıklığı, kamu sektörü hizmetlerinin ve yasal iktisadi faaliyetlerin oluşturduğu maliyetlerden kaynaklanmaktadır. Türk vergi sistemi dolaylı vergiler ve ücretliler üzerinden tahsil edilen gelir vergisine dayanmaktadır ve dolaylı vergiler yönünde bir vergi koridoru oluşmaktadır. Kayıtdışı ekonominin tahmini ve kontrol altında tutulması vergi politikalarının güvenilirliğini de arttırmaktadır. Çalışma, 2001-2016 dönemi için Türkiye’de kayıtdışı ekonominin tahmin edilmesini ve Avrupa Birliği ülkeleriyle karşılaştırılmasını amaçlamaktadır. Türkiye’de 2001 yılında kayıtdışı ekonominin büyüklüğü yüzde 59,4 tahmin edilmekteyken, 2016 yılında yüzde 27,3 tahmin edilmektedir. 2000 yılında yüzde 24,7 tahmin edilen kayıtdışı ekonominin 2001 yılında önemli düzeyde artış göstermesi 2000 Kasım ve 2001 Şubat krizlerinin etkileri ve sonrasında kurumsal yapının yeniden oluşturulması için yapılan düzenlemelerden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. AB ülkelerinin kayıtdışı ekonomi ortalaması 2003-2015 yılları arasında yüzde 22,6’dan yüzde 18,3’e gerilediği görülmektedir. 2015 yılında Türkiye ve AB ülkelerindeki kayıtdışı ekonominin büyüklüğü karşılaştırıldığında, Türkiye’deki kayıtdışılığın boyutunun AB ortalamasının çok üzerinde olduğu gözlenmektedir.