Mekân-Politika Ekseninde Konya Kültürpark’ın Dönüşümü

Abstract

Erken Cumhuriyet Dönemi’nin en önemli modernizasyon projelerinden biri olan kültürparklar, barındırdıkları eğlence tesisleri ve rekreasyonel faaliyetleri ile çağdaş yaşam modelini kentsel yeşil alanda temsil etmişlerdir. Halkı eğitmek ve aydınlatmak için ulusal idealleri ve Cumhuriyet modernitesini sembolize eden kültürparklar, serbest zaman aktivitelerinin sosyal ve kültürel pratiklerle içselleştirildiği yeni mekânsal arayışların ürünleridir. Türkiye’de 1930’larla birlikte modernitenin yansıması olarak pek çok kentte yaygınlaşan kültürpark fikri, kültürel normların ve sosyal davranışların batılı yaşam tarzını inşa ettiği kamusal alan olarak süregelmiştir. Bu çalışma Konya Kültürpark’ı, tarihsel ve mekânsal gelişimi çerçevesinde ileri dönem kültürparkların bir örneği olarak Türkiye’deki siyasi ideolojiler üzerinden algılanma biçimleri ve çağrışımları ile birlikte incelemektedir. Çalışma, kendinden önceki örneklere dayanarak 1960 ve 70’lerin modern dilinin yansıması olarak oluşturulan Konya Kültürpark’ı, aynı alanda 2008 yılında dönüştürülerek yeniden üretilen bir kültürpark ile karşılaştırmakta ve farklılıklarını ortaya koymaktadır. Konya Kültürpark’ın modernleşme politikaları doğrultusunda şekillenmesi ve mekânsal temsiliyete ilişkin pratiklerin mekân siyaseti üzerinden sosyo-kültürel bağlamda dönüşümü bu çalışmada eleştirel bir yaklaşımla irdelenmiştir. Böylece Konya Kültürpark’a ilişkin mimari dil, biçim, politik söylemler ve toplumsal pratikler kıyaslama yapılarak incelenmiştir.As one of the most significant modernization projects of the early Republican era, culture parks, with their entertainment facilities and recreational activities, represented contemporary ways of living in urban green spaces. Culture parks aimed to educate and enlighten people according to new national ideals, cultural norms, social behavior, and western lifestyles. They symbolized Republican modernity starting in the 1930s. With new spatial explorations, they mediated the appropriation of leisure activities and socio-cultural practices in the public space. As a later example of culture parks, this study examines Konya Culture Park within the framework of its historical and spatial development over its conceptions and associations of political ideologies in Turkey. The study traces the creation of Konya Culture Park area and compares the differences between the original Culture Park of the late 1960s based on the preceding examples, and its replacement in 2008. Thereby, it reveals politics and space relationship. The formation of Konya Culture Park in line with politics of modernization and its spatial representation in the socio-cultural context of transformation is critically scrutinized. Thus, the foundational differentiation between the original and the new Culture Park is revealed with respect to architectural language, socio-cultural norms, spatial practices, and political discourses.