Czynniki determinujące status oksydacyjno-antyoksydacyjny i jego odpowiedź na wysiłek fizyczny

Abstract

Nasilenie przemian metabolicznych podczas wysiłku fizycznego sprzyja powstawaniu wolnych rodników i reaktywnych form tlenu, co może zaburzać równowagę oksydacyjno-antyoksydacyjną w kierunku stresu oksydacyjnego. Warunki te sprzyjają uszkodzeniu struktur komórkowych, przyczyniając się do zmęczenia i spadku zdolności wysiłkowych. W pracy omówiono wysiłkowe źródła wolnych rodników tlenowych oraz obronę antyoksydacyjną ustroju, jak też czynniki wpływające na nasilenie powysiłkowego stresu oksydacyjnego.  W kolejnej części  przedstawiono wyniki badań dotyczących efektywności podawania suplementów antyoksydacyjnych  w warunkach wysiłkowych, głównie na przykładzie polifenoli zielonej herbaty. Zwrócono też uwagę na potencjalne zagrożenia związane z przyjmowaniem suplementów antyoksydacyjnych w nadmiernych ilościach. Wynika to z faktu, iż reaktywne formy tlenu odgrywają ważną rolę jako przekaźniki sygnałów komórkowych, umożliwiając uzyskanie adaptacji do wysiłku fizycznego i wzrost zdolności wysiłkowych w odpowiedzi na trening sportowy (siły, wytrzymałości). W dalszej części omówiono czynniki genetyczne warunkujące poziom enzymatycznej obrony antyoksydacyjnej i wrażliwość na stres oksydacyjny, główną uwagę skupiając na polimorfizmach genów kodujących enzymy antyoksydacyjne. Przedstawiono zależność pomiędzy polimorfizmem genu mitochondrialnej dysmutazy ponadtlenkowej (enzymu stanowiącego pierwszą linię obrony przed szkodliwym wpływem wolnych rodników tlenowych na organizm) a zmianami parametrów równowagi oksydacyjno-antyoksydacyjnej w odpowiedzi na trening sportowy. Na koniec podkreślono użyteczność oznaczeń wspomnianego powyżej polimorfizmu w selekcji sportowców podatnych na stres oksydacyjny, w celu indywidualizacji zaleceń żywieniowych dotyczących podaży antyoksydantów w diecie lub w postaci suplementów.