Iğdır İli Partiküler Kirlilik Düzeyi ve Partiküler Kirliliğin Diğer Kirleticiler ile İlişkileri

Abstract

Bu araştırmada Iğdır ilinde hava kirleticiler ile atmosferdeki PM10 konsantrasyonu arasındaki korelasyonlar mevsimsel bazda incelenerek etki düzeyleri belirlenmiştir. Veri seti olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’ndan 2016-2017, 2017-2018 ve 2018-2019 yıllarına ait; SO2, NOx, NO, O3, NO2 ve PM10 konsantrasyonlarından yararlanılmıştır. Belirtilen tarihler arasında günlük ölçümler dikkate alınarak yapılan araştırmada toplamda 6630 adet veri seti kullanılmıştır. Kirleticilerin PM10 üzerindeki etki düzeylerini belirlemek amacıyla veriler Spearman’s korelasyon testlerine tabi tutulmuş ve mevsimsel bazda kirleticiler ile PM10 arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre tüm yıllarda en yüksek PM10 konsantrasyonu sonbahar ve kış periyotlarında elde edilmiştir. Buna ilaveten, ildeki diğer kirleticilerle kıyaslandığında partiküler kirlilik ile NOx, NO ve NO2 kirleticileri arasında daha yüksek oranda doğrusal bir bağıntı olduğu gözlenmiştir. Tüm mevsimlerde atmosferdeki O3 ile PM10 konsantrasyonu arasında ters orantılı bir değişim belirlenmiştir. Ayrıca, kirleticiler arasında PM10 ve NOx konsantrasyonlarının tüm yıllar ve mevsimlerde üst limit değerinin üzerinde olduğu belirlenirken O3 konsantrasyonu ise sadece 2017-2018 ve 2018-2019 yıllarının kış periyodunda üst sınır değerinin üzerinde seyretmiştir.In this study, correlations between air pollutants and PM10 concentration in Iğdır were examined on a seasonal basis and their effect levels were determined. The data set including SO2, NOx, NO, O3, NO2 and PM10 concentrations was obtained from the National Air Quality Monitoring Network of the Ministry of Environment and Urbanization for the years 2016-2017, 2017-2018 and 2018-2019. A total of 6630 data sets were used in the study, which was carried out by taking daily measurements into consideration. In order to determine the effect levels of pollutants on PM10, the data were subjected to Spearman’s correlation tests and the relationships between pollutants and PM10 on a seasonal basis were examined. According to the results of the research, the highest PM10 concentration was obtained in autumn and winter periods in all years. In addition, there is a higher linear correlation between particulate pollution and NOx, NO and NO2 pollutants compared to other pollutants in the province. In all seasons, an inversely proportional change was observed between the concentration of O3 and PM10 in the atmosphere. In addition, while PM10 and NOx concentrations among pollutants were determined to be above the upper limit in all years and seasons, O3 concentration remained above the upper limit only in the winter period of 2017-2018 and 2018-2019.