AKIŞ DENEYİMİ ÜZERİNE GENEL BİR LİTERATÜR TARAMASI

Abstract

Optimum deneyim veya ototelik deneyim olarak da bilinen akış deneyimininin kökeni 1960’larda Maslow’un doruk deneyim çalışmalarına dayanan, 1970’lerde Csikszentmihalyi tarafından geliştirilen ve pozitif psikoloji içinde yer alan bir araştırma alanıdır. Akış deneyimi, bağımlı ve bağımsız değişken olarak uygulamalı araştırmalarda çalışılmış olmasına rağmen; net bir tanımının olmadığı ve Türkçe literatürde tam olarak karşılığını bulamadığı dikkat çekmektedir. Bu nedenle, bu makalede akış deneyimine ilişkin genel bir literatür taraması yapılarak; akış deneyiminin teorik alt yapısına, tanımlarına, araştırma alanlarına, boyutlarına ve modellerine yer verilmiştir.  Elde edilen bulgulara göre; “ psikolojik/zihinsel/bilişsel durum, herhangi bir faaliyette bulunma, yoğunlaşma, ilgili faaliyetten keyif alma, kendini verme, zorlukla/zorluklarla mücadele, optimal deneyim, motive olmuş hissetme, hedef, ilgili faaliyet için beceri sahibi olma ve geri bildirim”in akış deneyimi tanımlarında, boyutlarında ve modellerinde en sık kullanılan kavraml/ifadeler olduğu görülmektedir. Araştırma alanlarının ise; spor alanında başladığı oyun, sanat, dans ve müzik, eğitim ve çalışma gibi insan yaşamının pek çok yerinde yaşanabildiği dikkat çekmektedir.