Was it a strike? Notes on the Polish Women’s Strike and the Strike of Parents of Persons with Disabilities.

Abstract

Dwa znaczące protesty społeczne, które miały miejsce w Polsce w ostatnich latach – masowa mobilizacja kobiet przeciwko zakazowi aborcji i okupacja budynku Sejmu przez opiekunów osób niepełnosprawnych – nazywano strajkami. W artykule analizujemy wydarzenia związane ze Strajkiem Kobiet w 2016, 2017 i 2018 roku oraz strajk Rodziców Osób Niepełnosprawnych z 2018 roku, ujmując strajk jako formę protestu. Dlaczego obydwa protesty nazwano strajkami i jakie są implikacje określania ich przy użyciu terminologii z zakresu sporów zbiorowych? W Polsce strajki są formą zbiorowego, zinstytucjonalizowanego konfliktu pracowników najemnych, organizowanego wyłącznie przez związek zawodowy zarejestrowany w określonym miejscu pracy, a ich przedmiotem mogą być wyłącznie sprawy związane z miejscem pracy, nie zaś sprawy polityczne i znajdujące się poza gestią pracodawcy. Strajk Kobiet i protest Rodziców Osób Niepełnosprawnych nie były strajkami de iure, odrzucały jednak podział na produkcję (pracę najemną) i reprodukcję (praca nieodpłatna), co nadało szczególne znaczenie „odmowie pracy”, jaka miała wówczas miejsce. Użycie koncepcji strajku i stworzenie przestrzeni łączącej różne działania związane z walkami o prawa pracownicze i reprodukcyjne skutkowało upodmiotowieniem protestujących. Interpretujemy to jako strategię przejęcia typowych akcji protestacyjnych zarezerwowanych wcześniej dla pracowników najemnych.