OBEZ BİREYLERDE DAVRANIŞ DEĞİŞİMİ: Transteoretik model yaklaşımı

Abstract

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından "Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi" olarak tanımlanmaktadır. Son yıllarda tüm dünyada obezitenin görülme sıklığı giderek artmaktadır. Obez bireylerin genetik yapısını değiştirmek mümkün olmasa da yeme alışkanlığı fiziksel aktivite düzeyi değiştirilerek, sağlıklı yaşam davranışları kazandırılabilmektedir. Bireylerin sağlık davranışlarını açıklamaya yönelik birçok model geliştirilmiştir. TM, James Prochaska ve Carlo Diclemente (1983) tarafından geliştirilmiştir. Model, davranış değişiminin sonuçtan çok süreç olduğunu, değişimi kolaylaştırmak için bireyin içinde bulunduğu değişim aşamasına uygun olan girişimler kullanılması gerektiğini savunur. TM’ye dayalı bilgilendirme ve danışmanlık programının lipid profiline, Beslenme ve Egzersiz Değişimlerine olan etkisini değerlendirmek amacı ile uygulamalı(bağımsız eş zamanlı uygulama-kontrol) bir çalışma olarak yapılmıştır. Uygulama ve kontrol grubu arasında beslenme değişim süreçleri ölçeği, egzersiz değişim süreçleri ölçeği ve Rhode Island Üniversitesi Değişimi değerlendirme ölçeği toplam puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), ön izlem-son izlem farkının uygulama grubunda istatistiksel olarak anlamlı (p<0.01), kontrol grubunda ise anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).Uygulama grubu bireylerin %26.7’sinde değişim aşamasında gerileme,%56.7’sinde değişim aşamasında ilerleme belirlenirken, %16.6’sında aşama değişimi olmamıştır. Kontrol grubu bireylerin %50.0’sinde değişim aşamasında gerileme, %16.7’sinde değişim aşamasında ilerleme belirlenirken, %33.3’ünde aşama değişimi olmamıştır. Obez hastalara yönelik TM doğrultusunda hazırlanmış bireysel danışmanlık hemşirelik girişimlerinin beslenme ve egzersiz davranış değişiminin sağlanmasında etkili ve yararlı olduğu saptanmıştır.To evaluate the effects of Transteoretic Model-based information and counseling program on lipid profile, Nutrition and Exercise Changes, it was applied as an independent (independent simultaneous applicationcontrol) study. The study was conducted at Ege University Medical Faculty Endocrinology Polyclinic between August 2011 and September 2016. The study was conducted at the endocrinology outpatient clinic. Research sample; The study group consisted of 30 patients and the control group consisted of 60 patients. Obesity evaluation form, Rhode Island University Change Assessment Scale, Nutrition Change Processes Scale, Exercise Change Processes Scale and the behavior change handbook prepared by the researchers were used. Individuals in the intervention group underwent a change-based individual counseling initiative followed by one month, three months and six months. Written permission was obtained from Ege University Faculty of Nursing Scientific Ethics Committee, Ege University Faculty of Medicine Hospital and patients. It was determined that there was no significant difference in the control group and 26.7% in the application group, and 56.7% in the change phase. In 50.0% of the control group, the change in the stage of change and the progress in the change phase in 16.7% of the control group, while in the 33.3% of the control group there was no change in stage. It was determined that individual counseling nursing interventions prepared in line with TM for obese patients were effective and beneficial in providing nutrition and exercise behavior.