OSMANLICA MİZAH SÜRELİ YAYINLARINDA MİZAHIN KODLARI

Abstract

Salvatore Attardo mizahı; komiklik, aykırılık, fikir ve eleştiri kelimeleriyle açıklar ve bu dört kelimenin bir metinde ( görsel, yazılı ve sözlü) bir araya geldiğinde ne kadar etkili bir güce dönüşebileceğinden bahseder. Tanzimat’la birlikte hareketlilik kazanan süreli yayınlara mizah dergi ve gazetelerinin de eklenmesiyle, o güne kadar sözlü anlatım geleneğinde kalan mizahın görünmeyen etkisi, daha somut hâle gelmiştir. 1870 yılında basın hayatına giren ilk mizah gazetesi Diyojen’in dört defa kapatılması, bu etkinin tespiti/tezahürü noktasında önemli bir yerde durmaktadır. 1870’lerde başlayıp Cumhuriyet’e kadar gelen mizahın serüveni, bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır ve Diyojen, Akbaba gibi daha önce tetkik edilmiş gazeteler de bu çalışmada dikkate alınmıştır. 1874’te yayın hayatına başlayan Kahkaha, 1909’da yayın hayatına başlayan Curcuna ve 1915’te yayın hayatına başlayan Davul adlı gazeteler, mizah süreli yayıncılığının seyrini ve kodlarını anlamak noktasında önemli kavşaklarda durmaktadır. Çalışmada her süreli yayın kendi dönemi içerisinde tahlil edilip dönemin mizah anlayışı ortaya konulacak, bahsi geçen dört süreli yayın tavassutuyla genel olarak Türk mizah yayıncılığında mizahın yeri ve seyri tespit edilecektir. Çalışmada bahsi geçen yayınların; 1. Yayın politikaları 2. Muhteva yayın politikası uyumu, 3. Mizahın farklı türlere nasıl yansıdığı ve bu dergilerde hangi türün kullanıldığı,( karikatür, fıkra, anekdot vs.) 4. Mizah dergi ya da gazetesinin şeklî unsurları ( sayfa yapısı, harf karakteri, kapak sunumu ve dizaynı, kaç sayfadan mürettep olduğu) değerlendirilecektir.