Kars ve Erzurum İlleri Entansif Sığır Besi İşletmelerinin Ekonomik Analizi

Abstract

Bu araştırma, Kars ve Erzurum illeri entansif sığır besi işletmelerinde kaynak kullanım etkinliğini belirlemek ve aynı zamanda işletmelerin kârlılık ve verimliliğini araştırmak üzere yapılmıştır. Araştırmanın materyalini; Kars ve Erzurum illeri entansif sığır besi işletmelerinden 2009 ve 2010 yıllarında yüz yüze anket metoduyla sağlanan veriler ve EBK Erzurum Et Kombinası’nın TAR-ET projesine ilişkin verileri oluşturmuştur. Veriler Microsoft Excel ve SPSS 12.0 programları kullanılarak analiz edilmiştir. Verimlilik analizleri Cobb-Douglas tipi üretim fonksiyonu ile kârlılık analizleri ise rantabilite rasyoları ile değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında incelenen toplam 143 entansif sığır besi işletmesinde; kurulu kapasite 7554 baş, kapasite kullanım oranı %60.2±3.48, ortalama işletme büyüklüğü 31.8±2.06 baş, besi başı CA 200.7±2.44 kg, besi sonu CA 454.8±5.31 kg, günlük CAA 1123±9.55 g, besi süresi 225.8±3.05 gün, 1 kg CAA için kuru madde cinsinden yem tüketimi 8.981±0.10 kg, sıcak karkas ağırlığı 258.7±3.42 kg, karkas randımanı %61.7±0.16 olarak saptanmıştır. İşletmelerin tamamında masraflar genel toplamı içinde sırasıyla besi materyalinin payı %50.56, yem masrafının payı %27.33, işçiliğin payı %11.08, veteriner sağlık harcamalarının payı %1.23, bakım onarım masrafının payı %1.24, diğer masrafların payı %6.07, 1 kg karkas maliyeti 12.29 TL ($8.09), 1 kg CAA maliyeti 5.84 TL ($3.84), 1 kg CA maliyeti 6.99 TL ($4.60), mali rantabilite %11.26, ekonomik rantabilite %10.36, rantabilite faktörü %9.65, yem kısmi teknik verimliliği 0.117 kg karkas, işgücü kısmi teknik verimliliği 23.47 kg/gün karkas ve output/input oranı 1.11 olarak tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında Cobb-Douglas üretim fonksiyonu sonuçlarına göre ölçeğin verimi 0.956, determinasyon katsayısı 0.97 olarak bulunmuştur. Araştırmada hesaplanan MDP değerleri besi materyalinde 0.5558 TL, yemde 2.9090 TL, işçilikte -1.0459 TL, veteriner sağlık harcamalarında 6.9290 TL ve diğer masraf unsurlarında 0.9546 TL’dir