Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi

Abstract

Doküman analizi, araştırma verilerinin birincil kaynağı olarak çeşitli dokümanların toplanması, gözden geçirilmesi, sorgulanması ve analizi olarak tanımlanabilen bilimsel bir araştırma yöntemidir. Bu yöntem, alanyazında çoğunlukla diğer araştırma yöntemlerinin tamamlayıcısı olarak hizmet ederken, tek başına bir yöntem olarak da kullanılmaktadır. Sosyal bilimlerde çalışma yöntemi olarak doküman analizinin kullanıldığı araştırmaların sayısında bir artış göze çarpmaktadır. Bu artışa rağmen diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında doküman analizinin kullanımının oldukça sınırlı olduğu söylenebilir. Doküman analizinin bir araştırma yöntemi olarak birçok avantajı olmasına rağmen az kullanılmasının sebeplerinden birinin bu yöntem hakkındaki bilgi yetersizliği olduğu düşünülmektedir. Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi hakkında daha detaylı bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada doküman analizinin tanımı, mantığı, aşamaları, avantajları ve dezavantajlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bununla birlikte, doküman analizine ilişkin bazı yanlış çıkarımlar söz konusudur. Buradan yola çıkarak bu çalışma kapsamında, (1) doküman analizi bir araştırma yöntemi mi, bir nitel veri toplama tekniği mi yoksa bir nitel veri analiz yöntemi mi, (2) yöntem çeşitlemesi (triangulation) ile veri çeşitlemesi aynı şey mi ve (3) doküman analizinin kullanıldığı bir araştırma bir alanyazın taraması mı tartışmalarına değinilmiştir. Ayrıca, doküman analizi yönteminde geçerlik ve güvenirliği sağlamak için dokümanları yalnızca incelemek yerine, kaynağı ve oluşma biçimiyle birlikte yorumlamaya çalışmak, dokümanlardan çıkarılan sonuçları farklı kaynaklardan doğrulamak ve gerektiğinde doküman analizi dışındaki yöntemleri de kullanmak ve bütün araştırma yöntemlerinde olduğu gibi doküman analizinde de araştırma standartlarına ve etiğe sıkı sıkıya bağlı kalmak gerektiği üzerinde durulmuştur.Document analysis is a scientific research method that can be defined as the collection, review, questioning and analysis of various documents as the primary source of research data. While this method mostly is used as a complement to other research methods in the literature, it is also run as a stand-alone method. In social sciences, there is an increase in the number of studies in which document analysis is used as a research method. Despite this increase, it can be said that the use of document analysis is still quite limited compared to other methods. Although it has many advantages as a research method, it is thought that one of the reasons for less use of document analysis is the lack of information about this method. More detailed information about document analysis as a research method is needed. Therefore, this study aimed to reveal the definition, logic, stages, advantages and disadvantages of document analysis. Also, there are some wrong inferences regarding document analysis. Based on this, within the scope of this study, the discussions about (1) document analysis is a research method, a qualitative data collection technique or a qualitative data analysis method, (2) method triangulation and data triangulation are same, and (3) a research in which the document analysis is used is a literature review have been mentioned. Also, in order to ensure validity and reliability in the document analysis method, it is necessary to try to interpret the documents together with their source and form, to verify the results obtained from the documents from different sources, and to use methods other than document analysis when necessary, rather than only examining them. As with all research methods, document analysis requires strict adherence to research standards and ethic.