STRATEJİK MALİYET YÖNETİMİ UYGULAMALARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: BORSA İSTANBUL’DA BİR ARAŞTIRMA

Abstract

Teknolojik değişim ve dönüşüm, maliyet ve yönetim muhasebesi sistemlerinin değişimini gerektirmiş ve çağın gereklerine uygun stratejik maliyet yönetimi yaklaşımları geliştirilmiştir. Bu yaklaşımlar araştırmada; hedef maliyetleme, faaliyet tabanlı maliyetleme, mamul yaşam döneminde maliyetleme, kaizen maliyetleme ve kalite maliyetleri olarak sınıflandırılmıştır. Araştırmanın amacı; imalat sanayi işletmelerinin stratejik maliyet yönetimi yaklaşımlarını uygulama düzeylerinin ve yaklaşımların uygulamasını etkileyen faktörlerin tespit edilmesidir. Amaç doğrultusunda, BİST’te yer alan 181 imalat sanayi işletmelerinin muhasebe yöneticilerine yönelik anket araştırması yapılmış, 79 işletmeden cevap alınmıştır. Verilerin analizi için, SPSS paket programında çoklu regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; BİST imalat sanayi işletmelerinde stratejik maliyet yönetim yaklaşımları olarak, kalite maliyet sistemi, kaizen maliyetleme, faaliyet tabanlı maliyetleme, hedef maliyetleme yaklaşımlarının kullanım oranı yüksek iken, mamul yaşam döneminde maliyetleme yaklaşımının kullanım oranının oldukça düşük olduğu belirlenmiştir. Maliyet sistemleri uygulamalarını etkileyen faktörler; muhasebe deneyimi, yasal düzenlemeler, üst yönetim bakış açısı, ekonomik gelişmeler ve teknolojik gelişmeler olarak tespit edilmiştir. Technological change and transformation led to the change of cost and management accounting systems and strategic cost management approaches were developed in accordance with the requirements of the era. These approaches are; target costing, activity based costing, product life cycle costing, kaizen costing and quality costs. Purpose of the study; to determine the level of implementation of strategic cost management approaches and factors affecting the application of approaches in manufacturing industry enterprises. For this purpose, a survey was conducted on the accounting managers of 181 manufacturing industry enterprises in BIST and 79 companies were answered.  For the analysis of the data, multiple regression analysis method was used in SPSS package program. According to the findings; While strategic cost management approaches in BIST manufacturing industry enterprises, the usage rate of quality cost system, kaizen costing, activity based costing and target costing approaches are high, the usage rate of costing approach in product life is very low. Factors affecting cost systems applications; accounting experience, legal regulations, senior management perspective, economic developments and technological developments.