2003-2018 Dönemi Türk Ekonomisinde Dolarizasyon, Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri ve Kur Oynaklığı İlişkisi

Abstract

Türk bankacılık sisteminde 2003-2010 yılları arasında yüzde 50’lerden yüzde 30’lara gerileyen yabancı para cinsi mevduat ve kredi kullanım oranı (dolarizasyon), 2011 senesi ortalarından itibaren bir yükseliş sürecine girmiştir. Aynı dönemde, Türk lirası (TL) ABD doları (Dolar) kur oynaklığının da paralel bir seyir izlediği görülmektedir. Bu çalışmada TL Dolar kur oynaklığını etkileyen dolarizasyon dâhil diğer faktörler, genelleştirilmiş ardışık koşullu dağınık oynaklık (GARCH) sınıfı modellerden uygun bir model olan EGARCH-M modeli kullanılmak suretiyle araştırılmıştır. Yapılan ekonometrik analizden elde edilen bulgular, bankacılık sitemindeki yabancı para kullanımının, özellikle kredi dolarizasyonun, koşullu kur oynaklığına yukarı yönlü etkisine; hisse senedi ve borç senedi piyasalarına olan kısa vadeli sermaye akımlarının da koşullu kur oynaklığına aşağı yönlü etkisine işaret etmektedir. Türk kamu borçlanma senedi temerrüt primlerindeki (CDS) yükseliş de kur oynaklığına yukarı yönlü etki ettiği de bulgular arasındadır. Koşullu kur oynaklığının kurda değer kaybına yol açtığı, mevduatlardaki TL Dolar faiz farkın artışın TL’nin değerlenmesine, kredilerdeki TL Dolar faiz farkındaki artışın TL’nin değer kaybına yol açtığı görülmektedir. Ekonomide negatif etkileri bilinen kur oynaklığının düşmesi için bankacılık sistemindeki yabancı para kullanım oranının azaltılması ve sermaye akımlarının teşviki gerekmektedir.