POST-TRUTH DÖNEMDE SOSYAL MEDYADA DEZENFORMASYON: COVİD-19 (YENİ KORONAVİRÜS) PANDEMİ SÜRECİ

Abstract

Tarih boyunca farklı amaçlarla yanlış bilgiler ve söylentiler ortaya çıkmış olsa da internetin ortaya çıkmasıyla birlikte yalan haberlerin daha hızlı bir şekilde yayılmaya başladığı görülmektedir. Özellikle politik alanda gerçeklerin çarpıtılması ve yeniden üretilmesiyle birlikte hakikatin değersizleştiği post-truth (hakikat ötesi) döneme girilmiştir. Bu dönemde bilhassa sosyal medya, sahte haberlerin daha hızlı yayılmasına ve geniş kitlelere ulaşmasına neden olmaktadır. Bu durum ise sosyal medyadaki dezenformasyonun daha çok artmasına ve olumsuz sonuçlar doğurmasına yol açabilmektedir. Özellikle Covid-19 (yeni koronavirüs) pandemi sürecinde bu meselenin çok ciddi boyutlara ulaştığı görülmüştür. Neredeyse her gün üretilen sahte haberler Facebook, Twitter gibi sosyal ağlarda ve Whatsapp gruplarında dolaşıma sokulmuştur. Çoğu kişi bu haberlerin doğru olduğuna inanmış ve sosyal medyada daha hızlı yayılmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte Sağlık Bakanı ve bakanlık bünyesinde kurulan Koronavirüs Bilim Kurulu üyelerinin adına açılan sahte sosyal medya hesaplarla insanlar yanlış yönlendirilmiştir. Hatta Dünya Sağlık Örgütü bu dezenformasyonun en az virüs kadar tehlikeli olduğunu vurgulamıştır. Betimsel analizin kullanıldığı bu çalışmada, Türkiye’de faaliyet gösteren teyit.org doğrulama platformunun Covid-19 pandemi sürecinde sosyal medyada dolaşıma sokulan iddialar hakkında yaptığı inceleme sonuçlarına ilişkin verilerin ne olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma kapsamında, Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görüldüğü 11 Mart tarihi başlangıç alınarak 1 haftalık sürede (11-18 Mart 2020) ortaya çıkan iddialara yer verilmiştir.Although false information and rumors have appeared for different purposes throughout the history, it is seen that with the advent of the Internet, false news began to spread more rapidly. Especially with the distortion and reproduction of the realities in the political field, the post-truth period has entered into a period where truth has become worthless. In this period, especially social media causes fake news to spread faster and to reach large masses. This situation may cause disinfection in social media to increase more and cause negative results. Especially in the Covid-19 (new coronavirus) pandemic process, this issue has been seen to reach very serious dimensions. The fake news produced almost daily has been circulated in social networks such as Facebook and Twitter and in WhatsApp groups. Many people believed that this news was true and caused it to spread more quickly on social media. However, people were misled by false social media accounts opened on behalf of the Minister of Health and members of the Coronavirus Scientific Board established within the ministry. In fact, the World Health Organization emphasized that this disinformation is at least as dangerous as the virus.In this study, where a descriptive analysis is used, teyit.org verification platform operating in Turkey has tried to reveal the data regarding the results of the investigation made by the verification platform about the claims circulating in social media in the process of Covid-19 pandemic. In scope of study, the first coronavirus cases seen in Turkey as starting on March 11 are given to claims that arising in one-week period (11-18 March 2020).